07.07.23

Арт-рэзідэнцыі: што гэта і чаму іх так любяць

Што такое арт-рэзідэнцыі, якія бываюць і чым яны могуць быць карысныя творцам? Як у іх трапіць і як выбраць тыя, што пасуюць вам? У чатырох бліжэйшых тэкстах занураемся ў тэму разам з аўтаркай Тэлеграм-канала sekktor Кацяй Раманчык.

Author: Hanna Palei - producer and manager of cultural projects, since 2019 the founder of the independent cultural space pershykrok.by (Belarus), advises creators on portfolio creation and self-promotion in the field of art. Founder of maramora.co art platform.

Malý Berlín, TRNAVA

medium: performing arts, visual arts, music, contemporary dance, theater

About Malý Berlín

Malý Berlin is an independent cultural center in Trnava (Slovakia), an industrial and university town near Bratislava. The organization is actively involved in developing international cooperation in the Central and Eastern European region. Since 2022, it has also taken an important role in helping Ukrainian emigrants, especially artists who were forced to leave Ukraine for the countries of the European Union. More than 300 events take places in the two halls of the cultural center every year.

Malý Berlín also operates an exhibition space, an international residency program and carries out educational and capacity-building programs for people working in the arts and culture. It organizes two large scale events – literary festival Ypsalon and digital culture festival YouTopia.
Malý Berlín is member of Trans Europe Halles, european network of cultural and creative centers.

Recent international project:

Footsteps of Resilience

The main concept of the project is  an investigation into how dance and dance professionals in Central and Eastern Europe worked and produced works of dance during the period of communist totalitarianism in the 20th century, as well as during the subsequent transformation and the emergence of democracy and capitalism. The second project line will be their own aging and how it influenced them in their work.

Stanica, NOVA SYNAGOGUE, Žilina

medium: performative arts, music, films, visual art, educational programs

About Stanica, Nova Synagogue

The original building and the surrounding area of ​​the old but still functioning railway station Zhilina - Zarechie, surrounded by the Zhilina roundabout, has since 2003 been a combination of an independent cultural space, an art laboratory and a collective of activists. On the unmarked map of the present, the space wants to be a transitional node where critical thinking, creativity, and education take place.

The year-round and daily program of the Station consists of festivals ( Fest Anča ,Kiosk festival, Mountains and the city of Žilina ,Žilina Literary Festival , ...), theater and dance performances, concerts, film screenings, lectures, exhibitions, workshops, courses and workshops, artists' residencies , co-production of art projects, hosting and broadcasting of foreign volunteers, events for children and for schools, the bustle ofsmall markets and community events (on free dates, it is possible to rent the services and equipment of the Station.)

Recent international project:

Norwegian pianist Haakon Smith and his wife, opera singer Martha Smith, lived in the Washington Heights neighborhood of New York. They carefully listened and wrote down the memories of their neighbors who survived the Holocaust and turned them into the music-word cycle "Voices of the Holocaust".

NOVA CVERNOVKA, Bratislava

medium: music, fine arts, literature, film, theater and multi-genre activities

About NOVA CVERNOVKA

The cultural and creative centre, operated by the Nadácia Cvernovka foundation, is located in the area of the former chemical industry at Račianská 78 in Bratislava. In addition to multifunctional spaces, an outdoor terrace, a stage, a community garden, public park, children’s playground and a public library, there are 132 art and creative studios.

This area provides a wide range of cultural and educational programs in the fields of music, fine arts, literature, film, theater and multi-genre activities. There is also a houses bar (Skrytý bar), bistro (Dvanásť Duší) and the café (Giraffe Bakery) with seating indoors or on the terrace in the park. The ground floor houses retail, where there are original graphics, toys, designer jewelry, and slow fashion clothing.

The values of the space are freedom, responsibility, openness, cooperation, creativity, diversity, civic awareness, experimentalism and self-realization. The main idea of the space is creating a space for dialogue between culture, art, ecology, science and citizenship.

Recent international project:

BETWEEN EARTHLY BEINGS AND THE UNKNOWN COSMIC WORLD: THE CONTINENT

The exhibition explores the engaged and contemplative practice(s) of Julius Koller – his visions for more politically just and ecologically sound worlds with the poetics of variety of international artists.

How to collaborate:

the julius koller society, bratislava

medium: visual arts

About The Julius Koller Society

The Július Koller Society is a non-profit association established 2008 in Bratislava. The purpose and objectives of the association is to promote the works, artistic and cultural achievements of Július Koller as well as to enhance exchanges in contemporary arts and strengthen local and international cultural dialogue. In 2009, the association received a donation from Květoslava Fulierová licensing rights for the world-wide reproduction of Július Koller’s works, along with the extensive archive of the artist, which the association gradually researched and publicized. Opposed to a reduction of arts and culture to their economic, populist or merely spectacular aspects, one main focus of the JKS is to research and highlight the specific conditions and histories of anti-canonical, peripheral and hitherto marginalized artistic practices.

Recent international project:

Care is Not Free: The Forms of (Un)Paid Work

We will focus not only on how unpaid care work allows for to keeping women and other marginalized groups in poverty, but also on attempts to overcome the perceived gap between (paid) work and care. At the same time, we want to discuss what it looks like when care becomes work and what impact it has on its professional providers. The goal is to stop and think about ways to create other ways of understanding work that emancipate and create new ways of organizing society. Baladrán’s exhibition focuses on the disintegration and decline of capitalism. It can also be seen as a back door to rethinking current social and relationship practices and creating new models of closeness and care.

telocvicna, Bratislava

medium: dance residency center

About Telocvicna

Dance Residency Center is a former gym that contains the basic facilities and equipment necessary for dance and movement. It has served as a non-commercial, residential space for professional dance makers since 2016 in the preparation phase of works and for their day to day training. It is integrated into the premises of Nová Cvernovka, a prominent cultural hub (with ateliers and theatre/concert space) in Bratislava, but operates independently. Since 2018, PlaST has been coordinating its functioning, residency activities, international cooperation, research, and at the same time striving to improve its facilities as well as providing educational programmes aimed at the wider public. Despite its makeshift nature (a need to undergo larger renovation works), Telocvičňa has quickly become an important hub in Slovakia and the wider region for dozens of dance and performance artists. It strives to support established artists as well as the younger generation, and underlines the importance of intergenerational cooperation. Currently it contributes to the strengthening of the dance community, it is an important continuity protecter in the time of pandemics as well as financial crisis.

A tool for strengthening the links between the different actors, but it is also a space for dance educational activities for the wider public. In 2021, thanks to the support of the Slovak Arts Council and the support of the Cultural Fund of City of Bratislava as well as the efforts of the dance artists themselves, the adjacent space underwent a basic renovation, giving the space the facilities for an office, 2 storage rooms, a shower room, and a kitchen/brainstorming area. It is collaborating with the Bratislava self-governing region on a project aiming to bring contemporary dance to elementary and high school students and seniors in the Bratislava region. Since 2021, it has been running a Residency programme, which includes supporting progressive work by local and international teams, and is also running a regional research project with partners from Hungary, Poland and the Czech Republic, focusing on the link between art and science in the climate change issue Nature of Us (more at www.natureofus.art).

Recent international project:

OPEN CALL: RESIDANCE 2023

Open Call for dance artists from Central, Eastern Europe and the Balkans for residencies in Dance Residency Centre Telocvičňa in Bratislava The 2023 residency programme focuses on dance and performance artists from Central and (South)Eastern European countries, also dancers on parental leave and aims to encourage the exploration of ways of working sustainably within contemporary dance.

Tranzit, Bratislava

medium: contemporary art practices, theory and social discourses

About Tranzit

tranzit is a unique network of civic associations working independently in the field of contemporary art in Austria, the Czech Republic, Hungary, Slovakia and Romania and across the borders of a wider Europe. Its main goal is to support and articulate emancipatory practices, establish connections between culture and society by moving across geographies, generations, and political realms.

For more than a decade, tranzit has been a critical (and self-critical) platform, which challenged established canons of post-war European (art) histories. It has promoted contemporary art practices, theory and social discourses with an aim to contribute to present-day mobilizations of solidarity and community-building in a Europe of narrowing nationalism, cultural essentialism, growing economic egoism, and social as well as gender inequality.

Each tranzit works under its own conditions in a variety of local cultural and social contexts, using different formats and methods to contextualize, generate or host theoretical, artistic and activist debates around today’s urgencies. Activities range from exhibitions, thematic projects, seminars, publications based on long-term research and participatory interventions into the public discourse.

We believe in the liberty of the contemporary art institution to lead a risky, unframed, poetical and political research; in experiments; in transgressive, resistant, localized and situated concepts of cultural practices, in experimental forms of education and research; and in impure theory.

ERSTE Foundation is the main part of tranzit.tranzit.sk’s earlier activity (2002 – 2013) concentrated mostly on re-evaluating recent Central Eastern European art histories, and granting visibility to local and regional contemporary art practices within an international context. Alongside this orientation, an explicit focus on the social function of art and on current topics has been developed since 2014. Examples include representation of minorities, collective practices, urban ecologies, alternative education, conditions of artistic production. This program manifests itself in research-based exhibitions, lectures, discussions, reading groups, workshops and publications, which besides artists, art theorists and curators, involve producers from other cultural fields, as well as scientists and activists. By crossing disciplines and enabling collective knowledge production and sharing, it aims to contribute to the self-empowerment of individuals and groups of people.

tranzit.sk commits itself to be a responsive institution, to identify the needs of its immediate artistic and social environment, and react to them by following its basic principles – responsibility, critical thinking, experimentation, hospitality and collaboration.

Recently tranzit.sk has embarked upon longer-term projects like Nadikhuno muzeumos (Invisible Museum), which deals with the institutional representation of Romani culture, or Urban Imagination Seminar, an interdisciplinary co-learning format aimed at envisioning a sustainable and just future for cities and their inhabitants, both human and non-human alike. In the years to come, tranzit.sk wishes to continue experimenting with forms of knowledge production and the generation of experience, strengthen its local and international network and mediate between activities coming from various fields with a potential for change.

Recent international project:

Making the Invisible Visible

Combining film, performance, and installations, the work of Saodat Ismailova centers on the cultural traditions of her native Uzbekistan, which were dismissed in the name of an imposed idea of progress and modernity. Between historic accounts and poetic evocation and across different temporalities and forms of lives (present, past, and future), her films represent a way to re-member, ceremonies that provide healing, or gateways opening up portals for the transmission of ancestral knowledge that resisted erasure, often thanks to women's voices and presence.

šopa gallery, košice

medium: contemporary visual art

About Sopa Gallery

Šopa Gallery, founded in 2015 by the civic association BIIIF, is an independent chamber space focused on the presentation of contemporary visual art in Košice. It presents young and middle generation artists of the Central European scene with a focus on current social issues and trends in fine arts. The selection of individual authors is subject to an effort for an open-minded view of the contemporary art world and thus offer space for experimental, interdisciplinary or site-specific projects. Gallery shares its space with studios of residency artists within the K.A.I.R. Košice Artist in Residence project and cooperates with other organizations, art theorists and curators from Slovakia and abroad. In addition to presentation activities, through focused guided tours, “artist talks”, lectures and workshops, it focuses on the development and education of audiences in the field of contemporary visual art. The gallery team bases its annual dramaturgy on international collaborations with curators, art theorists, and artists. One of the aims is to create a network with similar spaces at home and abroad, to bring the most exciting contemporary art projects, but also with an eye on the thematic focus of the individual exhibitions. The gallery's management believes in the power of art and its ability to convey important cultural, social, and environmental themes through its language to the public. We are always open to new ideas and collaboration in different ways - a curatorial exhibition in our gallery space or an exchange of shows/projects; we are also interested in educational accompanying programs that may consist of international guests - theoreticians, artists, or even scientists.Artists, curators, and anyone from the field, and those who overlap the other scientific disciplines are welcome to contact us with an idea. Our primary focus is on the themes we have been dealing with for extended periods, topics of global crisis - environmental, political, social. There is a war in Ukraine, women struggle in Iran, etc. There is so much violence, fear of the unknown, and otherness. We can see that the extreme right wings have come to power in many European countries. What about our values, solidarity (not only with humans), care, co-existence and mental health? We can explore many shades and look to the future, build different scenarios, etc. 

Recent international project:

KOŠICE SEED LIBRARY. SEEDS THAT MOVE

As winter in the Northern Hemisphere is traditionally the time to plan the garden and to tell stories, the exhibition uses this contemplative moment to speculate about the potential of seeds. Each seed carries a wealth of knowledge, the cultural and biodiversity of where they come from through histories of coevolution with communities, as well as potential for the future. This project is a collection of contributions by artists, curators, designers, gardeners, farmers, and organizations from various parts of the world, containing actual seeds, conceptual seeds, artworks, spells, instructions, videos, and sound recordings.

vunu gallery, košice

medium: visual arts

About Vunu Gallery

VUNU is a cultural organization devoted to young contemporary art. The mission of the organization is to provide a platform for the presentation of the contemporary Slovak or foreign artists, whether in the gallery or during the other events organized by the VUNU. VUNU Gallery is supported using public funding by Slovak Arts Council. Partners: K13 — Košice Cultural Centres, CIKE — Creative Industry Košice, SHOWMEDIA, City of Košice

Recent international project:

FOMO - FOTO MONUMENTA

The pilot year of the event called UN/SAFE SPACES is dedicated to the topic of dangerous spaces and at the same time the situations we create with the aim of their safe transformation. This is not just about space in the physical or geographical sense, but about the overall perception and experience of the environment that surrounds us, as well as our inner mental space. In the photographs, the authors show different places, circumstances or conditions in which their individual "safe space" is created.

east slovak gallery, košice

medium: contemporary visual arts, multidisciplinary projects

About East Slovak Gallery

Our commitment is not only to work with visual art, but also to highlight relevant contemporary issues such as the climate crisis, social inequality, segregation and intolerance. We have set ourselves the objective of becoming an inclusive institution that reflects the world in which we live.We build on the hard work of our predecessors with the energy of a new generation of curators, gallery educators, and professional staff thinking about art as a catalyst for present and future ideas. Our exhibition projects are diverse and range from old to contemporary art. Outside of exhibitions, the gallery also prepares a rich programme for the professional and general public from the youngest visitors to the elderly. We strive to bring quality solutions and new approaches, working in cooperation with renowned architects, artists and scientists.

Recent international project:

House of Mine

The project House of Mine examines the different levels, aspects, and variables of the basic concept of home. One of our goals is the development of professional skills and enlarging our possibilities to become more open, and inclusive for wider audiences and participants of our programs in Slovakia. In Eastern Slovakia, we are currently facing severe problems of hate speech, intolerance, racism, and xenophobia. Therefore, in cooperation with our colleagues, Norwegian partners, artists, mediators, community workers, and gallery friends, we have prepared a rich program that we believe will bring many new faces to our gallery. With our innovative programs, we would like to add to the improvement of the situation and build an understanding and democratic society.

zahrada, Banskà Bystrica

medium: theater, dance, performance art human rights events and civic activism

About Zahrada

As an organization and facility, the Záhrada Cultural Centre (Záhrada) was preceded by the Ivan Palúch Theatre, where we all met and became enthusiastic about one idea introduced by Viera Dubačová and a few other cultural enthusiasts, who later teamed up with us. We began to run this space as an open platform for art and the home stage of Theatre from the Passage. In October 2010, we relocated from the former pancake house in the Arcade Passage to our present location in the courtyard of the Beniczký Passage. In November 2010, we hosted the first concert of the DVA Czech group in the then abandoned building that housed our cultural center. Years of renovation, organizing small and modest events followed. The initial youthful enthusiasm and idealism made us believe that quite soon, we would be able to find sponsors, patrons, and otherwise enlightened people and complete the basic renovation within a year. It's been ten years, and only now are we slowly becoming economically sustainable, with the community center building largely renovated. We renovated on our own with the support of our families, friends, people from the Pasáž Theatre, and local volunteers. We replaced the roof, built a sewage system, installed electricity, cleaned up a building with several tons of garbage, rehabilitated the garden park, and gradually transformed the building into a facility for the arts.

Thanks to Norway Grants, we installed heating, insulated the building, built sanitary facilities, and carried out other necessary interventions. We managed to create a permanent working team and professionalize it into the current form. The physical appearance of the Záhrada building is different every year, as we revamp it according to financial possibilities.The Záhrada Cultural Centre is currently a fully established organization in Slovakia and abroad. In addition to creative and artistic activities, the Záhrada is an island of positive deviance and a platform for many human rights events and civic activism. So far, more than 50 artistic productions (theater, dance, performance art) have been created in the Záhrada. It is also the home stage of Theatre from the Passage – a municipal theater established in 1995 as the only professional community theater in Slovakia working with people with special needs. The Záhrada is also home to the SKOK! Civic Association, founded by Jaro Viňarský, which serves as an information and residential center for contemporary dance and physical theater.

Recent international project:

SK_ROLL / intermedia performance

An intermedia performance about the laws and pitfalls of the digital world - "Scroll or be scrolled!" One reality is no longer enough for us! The virtual world has become part of us. Without the Internet, it feels as if we are not complete.What is hidden in it and what are you hiding? There is so much information around us that we don't have to search for it like we used to, but they search for us. When searching for information, dopamine is released into the body, which we need after all.Would you like some? Please help yourself! Accept all the cookies and I'll keep your secrets in my hands. I know everything about you! I'm following you. In this online universe, I know how to be discreet. You really think you’re safe in this virtual space?Welcome to an intermedia workshop where you will learn more about the laws and threats of the digital world. The lecturer will guide you through various areas so that you can taste the flavors of the Internet and artificial intelligence firsthand.

How to collaborate:

The guide was prepared with the info support of the cultural center Maly Berlin as part of the art residency program for cultural managers.

Каця Раманчык - менеджарка культурніцкіх праектаў, з 2009 года працавала ў галінах музыкі, TV-прадакшну, маркетынгу і камунікацый, аховы спадчыны, рабіла фестывалі, ток-шоў і хакатон.  У 2022 годзе запусціла Тэлеграм-канал @sekktor, дзе публікуюцца магчымасці прафесійнага росту і адукацыі, даступныя для беларускіх дзечаў культуры, творчых індустрый і грамадскага сектару.

Разглядаючы глабалізаваны свет мастацтва знутры, сёння ўжо немагчыма ўявіць яго без такой з’явы, як рэзідэнцыі (рэзідэнтуры, art-residencies, Artist-In-Residence programs). Мастацкія рэзідэнцыі даюць дзеячам мастацтва час, прастору і рэсурсы для працы ў сферах іх практыкі, ствараючы ўмовы для павышанай канцэнтрацыі над творчасцю або рэфлексіі над даследчай тэмай. Створаныя для мастакоў, куратараў, культурніцкіх прадзюсараў, арт-даследчыкаў самага шырока кола, яны справядліва карыстаюцца велізарным вопытам і, больш за тое, сталі неад’емнымі складнікамі многіх культурніцкіх і сумежных сектараў.

Разнастайнасць фарматаў арт-рэзідэнцый сёння наўрад ці магчыма абмежаваць. Яны арганізуюцца ў паўзакінутых вёсках, старых і новых маёнтках, часта з выбітнымі краявідамі, альбо ў закінутых пыльных прамзонах. Арт-інстытуцыі прадастаўляюць свае майстэрні і выставачныя залі, архівы і бібліятэкі, падсобкі і карпаратыўныя кватэры. Самаарганізаваныя рэзідэнцыі могуць нагадваць намётавыя гарадкі альбо супольную арэнду студыі напару з іншым рандомным творцам. Свае рэзідэнцыі ладзяць уласнікі гатэляў, паркаў забаўляльных ці нават нацыянальных, а з нядаўняга часу – таксама буйныя карпарацыі і тэхналагічныя кампаніі. Чаго тут больш – сітуатыўнага хайпу ці рацыянальнай неабходнасці творчых рэзідэнцый? Ніжэй мы разбяром адметнасць і значнасць такой арганізацыі працы для творцаў, інстытуцый і для прастор, дзе з’яўляюцца арт-рэзідэнцыі.

Крыху гісторыі

У сучасным разуменні арт-рэзідэнцыі існуюць ужо каля 150 год, з’явіўшыся дзякуючы мецэнатам Вялікабрытаніі і ЗША, якія ў якасці патранажу сталі запрашаць мастакоў працаваць у свае гасцявыя дамы. З канца 18 ст. пачалі ўтварацца самаарганізаваныя творчыя калоніі ў вёсках, першы прыклад з якіх – творчая «вёска свету» Weltdorf пад Брэменам (трапіць на рэзідэнцыю туды можна і сёння).

Рэзідэнцыя Bauhaus, Дэсау, Германія.

Тры такія двухкватэрныя дамы былі папулярныя сярод калектываў мастакоў у 1920-х гадах, і ў іх пражывалі Вальтэр Гропіус і Васіль Кандзінскі. У 2016 годзе легендарныя Дамы майстроў, будучы аб'ектам Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА, былі адноўленыя для рэстарту трохмесячных рэзідэнцый пры Баўхаўз .

Пасля крызіснай першай паловы 20 ст., у 1960-я новая хваля арт-рэзідэнцый вылілася ў дзве плыні. З аднога боку, арт-рэзідэнцыі вярталіся ў вёскі – ужо як форма эскапізму ад буржуазнага свету і прага мастакоў утварыць уласныя ўтопіі. Іншы ж «полюс» арт-рэзідэнцый уяўляў сабой лабараторыі сацыяльных і палітычных утварэнняў, калектыўнай сатворчасці. Тэндэнцыя працаваць з кантэкстам сродкамі мастацтва ў наступныя дзесяцігоддзі толькі мацнела, і сёння многія калектыўна-арыентаваныя рэзідэнцыі маюць на мэце стымуляванне грамадска-палітычных рэфлексій.

З адкрыццём межаў у Еўропе, развіццём транспарту і паніжэннем яго коштаў, намадычнасць – альбо, кажучы мовай культурніцкіх палітыкаў, – мабільнасць творцаў стала неад’емнай часткай інфраструктуры ў многіх мастацкіх сферах, а праграмаванне магчымасцяў мабільнасці ўвайшло ў прыярытэты міжнароднай культурнай палітыкі. І арт-рэзідэнцыі сярод такіх магчымасцяў займаюць адно з ганаровых месцаў. Чаму?

Што дае ўдзел у арт-рэзідэнцыях

Арт-рэзідэнцыі – вынаходніцтва сферы мастацтва, таму што арганізуюцца ў адказ на спецыфічныя патрэбы творцаў: яны прапануюць вылучаны час, памяшканні і іншыя сродкі для індывідуальнага ці калектыўнага творчага парцэсу. Разам з тым, задачы канкрэтных рэзідэнцый ставяцца іх канкрэтнымі ініцыятарамі і фундатарамі, а імі могуць быць: дзяржаўныя структуры, міжнародныя фонды, творчыя асацыяцыі і НДА, мецэнаты, а таксама самі мастацкія супольнасці. Крыніцы фінансавання вызначаюць маштабы дзейнасці, уплыў пэўных каштоўнасцяў, тэм і дыскурсаў, а таксама ўмовы ўдзелу.

Паколькі мастацтва не кожнаму мастаку і не адразу прыносіць прыбытак, творцы вельмі часта сумяшчаюць заняткі мастацтвам з працай іншага тыпу. Таму гістарычна першая і галоўная функцыя рэзідэнцыі – даць магчымасць дыстанцыявацца ад іншай дзейнасці і засяродзіцца на мастацкім развіцці. У апошнія дэкады можна часцей знайсці арт-рэзідэнцыі, якія прапануюць пражыванне з партнерамі і дзецьмі, каб факусавацца на арт-практыцы маглі і жанчыны.

Аднак, кажучы пра сучаснае мастацтва, далёка не кожны твор можа быць манетызаваны праз продаж калекцыянерам. Перформансы, інсталяцыі, лэндарт, партысіпатыўнае ці ў шэрагу выпадкаў міждысцыплінарнае мастацтва маюць іншы тып «пакупніка» – музеі і іншыя культурніцкія інстытуцыі, фонды, што звычайна працуюць у сістэме датацыйнага ці грантавага фінансавання. Такія інстытуцыі могуць прапаноўваць асобныя тэматычныя рэзідэнцыі альбо нават рабіць іх сваёй пастаяннай (праграмнай) дзейнасцю. 

У сучаснай практыцы магчымасць засяродзіцца неабходная ўжо для папярэдняга даследавання, якое часта ляжыць у аснове актуальных арт-праектаў. Рэзідэнцыі дазваляюць праводзіць працу «ў полі», нярэдка з лакальнымі партнёрамі і супольнасцямі, збіраць і аналізаваць матэрыял, планаваць і ствараць новыя перспектывы. Такога роду «ўбудаваныя даследаванні» ўмацоўваюць канцэпцыю мастацкіх рэзідэнцый як альтэрнатыўных акадэмій. Паралельна ў арт-супольнасці расце прызнанне неабходнасці даследаванняў без прывязкі да інстытутаў. Верагодна, патэнцыйна даследчы этап арт-праектаў будзе ўсё больш адасабляцца ад пачатку ўласна творчага працэсу і пад яго будзе фармавацца свая дапаможная інфраструктура.

Diogene Bivaccourbano_R,  у Турыне, Італія.

Гэтая рэзідэнцыя у сапраўдным трамваі была распрацаваная мастакамі Diogene – «групы людзей, якія ствараюць мастацкую самаідэнтычнасць і працуюць разам, каб стварыць месца для разваг і абмену ідэямі адносна праблем і сродкаў практыкі сучаснага мастацтва». Цягам амаль 2 месяцаў рэзідэнтам прадастаўляецца даследчы грант у памеры 6 000 еўра, ментарства, а таксама магчымасць працаваць з вучнямі мясцовых школ.

Для творцаў, якія толькі скончылі адукацыю, рэзідэнцыі могуць паслужыць першым крокам да таго, каб «напрацаваць партфоліа» і ўсталяваць першыя прафесійныя зносіны. Нярэдка можна знайсці рэзідэнцыі, дзе аказваюць куратарскую альбо кансультацыйную падтрымку на тэмы ад тэорыі мастацтва да ўласнай бізнес-стратэгіі мастака ці мастачкі. Такія рэзідэнцыі могуць (і часта прызначаныя) закрыць «белыя плямы» ў акадэмічнай мастацкай адукацыі.

Акадэмія Яна Ван Эйка,  ў Маастрыхце, Нідэрланды.

Гэты пасляакадэмічны інстытут прапануе ад 35 да 40 рэзідэнцый на год. Цягам некалькіх месяцаў рэзідэнты атрымліваюць невялікую стыпендыю, студыю, індывідуальны бюджэт вытворчасці і парады дасведчаных мастакоў, дызайнераў, куратараў і мастацтвазнаўцаў, якія рэгулярна наведваюць студыі.

Для творцаў, якія толькі скончылі адукацыю, рэзідэнцыі могуць паслужыць першым крокам да таго, каб «нБольш сталыя і вядомыя мастакі разглядаюць рэзідэнцыі як шанец узяць адпачынак альбо (у залежнасці ад працягласці) як перапынак у кар'еры, ці яе перазагрузку. Для гэтага выдатна пасуюць доўгатэрміновыя праграмы, якія можна параўнаць з магістратурай.

De Ateliers,  Нідэрланды

Кожны год рэзідэнцыя набірае 10 індывідуальных творцаў на праграму на 20 месяцаў цягам двух гадоў. Тут ёсць усе ўмовы для мастацтва: стыпендыя, бібліятэка, рэгулярныя кам’юніці-івэнты і абмен досведам з міжнароднымі калегамі. І, канешне, магчымасць зладзіць уласную выставу.

Некаторыя рэзідэнцыі-студыі могуць дапамагчы творцам засвоіць новыя тэхнікі, асабліва калі неабходныя для іх інструменты і абсталяванне каштуюць значныя сумы. Гэта добры варыянт як для «павышэння кваліфікацыі», так і для «шыфту» ў іншы жанр.

Для творцаў, якія вымушаныя працаваць у неспрыяльным кантэксце і не могуць праявіць сябе ў сваёй краіне, існуюць асобныя міжнародныя праграмы рэзідэнцый і сеткі падтрымкі. Датычна іх ужо сфармаваўся асобны панятак – Safe haven – выратавальныя гавані, ці зоны бяспекі. Дзякуючы рэзідэнцыям, творцы могуць заставацца ў прафесіі, пакуль абмежаваны доступ да іх аўдыторый (ці самі аўдыторыі), атрымаць дапамогу для фізічнай і псіхалагічнай перазагрузкі, інтэгравацца ў міжнародныя арт-супольнасці. Рэалізуючыся ўнутры краін, якія перажываюць крызісы, рэзідэнцыі могуць функцыянаваць як «протаінстытут» мастацтва, паколькі з аднога боку маюць гнуткія і спантанныя мадэлі, а з другога – будуюць інтэнсіўныя прафесійныя сувязі.

Пасля крызіснай першай паловы 20 ст., у 1960-я новая хваля арт-рэзідэнцый вылілася ў дзве плыні. З аднога боку, арт-рэзідэнцыі вярталіся ў вёскі – ужо як форма эскапізму ад буржуазнага свету і прага мастакоў утварыць уласныя ўтопіі. Іншы ж «полюс» арт-рэзідэнцый уяўляў сабой лабараторыі сацыяльных і палітычных утварэнняў, калектыўнай сатворчасці. Тэндэнцыя працаваць з кантэкстам сродкамі мастацтва ў наступныя дзесяцігоддзі толькі мацнела, і сёння многія калектыўна-арыентаваныя рэзідэнцыі маюць на мэце стымуляванне грамадска-палітычных рэфлексій.

З адкрыццём межаў у Еўропе, развіццём транспарту і паніжэннем яго коштаў, намадычнасць – альбо, кажучы мовай культурніцкіх палітыкаў, – мабільнасць творцаў стала неад’емнай часткай інфраструктуры ў многіх мастацкіх сферах, а праграмаванне магчымасцяў мабільнасці ўвайшло ў прыярытэты міжнароднай культурнай палітыкі. І арт-рэзідэнцыі сярод такіх магчымасцяў займаюць адно з ганаровых месцаў. Чаму?

Як арт-рэзідэнцыі змяняюць прасторы

Прыцягваючы і акумуляючы мастацкі патэнцыял, арт-рэзідэнцыі стымулююць пазітыўную трансфармацыю прастораў, у якіх яны рэалізуюцца. Досвед такіх зменаў вывучаецца культурніцкімі інстытуцыямі і асобнымі практыкамі, улічваецца ў стратэгічным планаванні гарадоў і рэгіёнаў. У Даведніку палітыкі ЕС па арт-рэзідэнцыях (2014) адзначаецца, што расце  колькасць  еўрапейскіх муніцыпальных уладаў і палітыкаў, зацікаўленых стаць актыўнымі  партнёрамі ў рэзідэнцыяльных праграмах. Можна вылучыць некалькі пацверджаных станоўчых вонкавых наступстваў рэзідэнцый:

Мастацтва і культура ў гарадах і рэгіёнах умацоўваецца ў якасці новых ці абноўленых (рэвіталізаваных) аб’ектаў, пляцовак і архітэктурных помнікаў, а таксама культурных практык. Адпаведна, расце культурніцкая прапанова і для насельніцтва, і для турыстаў.

Рэгенеруюцца занядбаныя часткі гарадоў, (паў-)закінутыя вёскі, дзе, дзякуючы праграмам творчага рэзідэнцтва, адбываюцца эканамічныя перамены: новыя культурніцкія мерапрыемствы і прадукты прыцягваюць новыя плыні спажыўцоў, з’яўляюцца творчыя бізнесы, што робяць свой унёсак у рост якасці жыцця.

У выпадках працы з лакальнай супольнасцю і асаблівымі групамі, над вырашэннем сацыяльных праблем, праграмы рэзідэнцтва моцна праяўляюцца як сродак стварэння бяспечных прастор і скарачэння антысацыяльных паводзінаў.

Міжкультурны дыялог: гарады з адкрытымі, міжнароднымі поглядамі адсылаюць да таго, што Рычард Флорыда называе «крэатыўнымі гарадамі», і, вяртаючыся да эканомікі, прыцягваюць інвестыцыі і пашыраюць гандлёва- гаспадарчую дзейнасць.

CreArt (Сетка гарадоў для мастацкай творчасці)
адказвае на патрэбы еўрапейскіх культурных установаў, якія падзяляюць агульную задачу: максімізаваць эканамічны, сацыяльны і культурны ўнёсак, які можа зрабіць візуальнае мастацтва, даючы магчымасці мастакам, менеджарам, прамысловасці і шырокай грамадскасці.

У Беларусі падобную ролю з хутка бачнымі эфектамі могуць адыграць, напрыклад, арт-вёскі – канцэпт, які час ад часу выкарыстоўваецца ў публічнай камунікацыі, а па форме выключна блізкі да арт-рэзідэнцый. Арт-вёскі ўключаюць калектыўную мастацкую (су-)працу, часта цыклічную, звязаную з рэвіталізацыяй мясцовых адметнасцяў і ладу жыцця, правядзеннем фестываляў. Так з’явіліся Чырвоны Кастрычнік у Гомельскай вобласці, Каптаруны і Лынтупы на паўночным захадзе, архітэктурны летнік Ex:Nihilo SESAM у Віцебскай вобласці.

магчымасці для культурных і творчых людзей Беларусі

Прафесійныя і адукацыйныя праграмы на ваш густ і сферу дзейнасці: рэзідэнцыі, стажыроўкі, конкурсы праектаў, воркшопы і інш. 

Каця Раманчык - менеджарка культурніцкіх праектаў, з 2009 года працавала ў галінах музыкі, TV-прадакшну, маркетынгу і камунікацый, аховы спадчыны, рабіла фестывалі, ток-шоў і хакатон.  У 2022 годзе запусціла Тэлеграм-канал @sekktor, дзе публікуюцца магчымасці прафесійнага росту і адукацыі, даступныя для беларускіх дзечаў культуры, творчых індустрый і грамадскага сектару.

Класіфікаваць арт-рэзідэнцыі – задача з зорачкай, таму што амаль кожную з іх можна параўнаць са слаёным пірагом, дзе кожны слой указвае на важныя асаблівасці яе зместу. У аснове гэтага гайда ляжыць класіфікацыя, апісаная ва ўжо згаданым Даведніку па арт-рэзідэнцыях для полісі-мейкераў ЕС, аднак тут я дадаю ёй сваю інтэрпрэтацыю, вылучаючы ўзроўні-тыпы, што могуць суіснаваць у адной і той жа арт-рэзідэнцыі.

Арт-рэзідэнцыі ў залежнасці ад таго, кім яны арганізуюцца

Ствараючы рэзідэнцыйныя праграмы, іх арганізатары звычайна маюць два фокусы ўвагі: альбо на чыстае мастацкае развіццё творцы ці арт-групы, альбо на адмыслова вызначаную мэту ці павестку – апошнія называюць тэматычнымі рэзідэнцыямі. Пра іх – ніжэй, тут жа спынімся на арганізатарах рэзідэнцый.

«Класічная» мадэль рэзідэнцыі

Гэта самы «чысты» тып – калі з мэтай арганізацыі рэзідэнцыйных праграм для творцаў утвараецца цэлая асобная інстытуцыя. Такія ўстановы часта маюць устойлівую і моцную рэпутацыю ў свеце мастацтва, паколькі робяцца заўважнымі цэнтрамі для мастацкіх і творчых сустрэч і абмену. Як следства, ва ўсім свеце і ў Еўропе ўрады і фонды ахвотна інвестуюць у падобныя рэзідэнцыйныя ўстановы.

Уся іх дзейнасць прысвячаецца развіццю мастакоў і/або развіццю мастацкай творчасці, таму рэзідэнты часта могуць разлічваць на візіты куратараў, праграмных менеджараў іншых інстытуцый і калекцыянераў, прыцягнутых рэпутацыяй установы альбо запрошаных у адпаведнасці з профілем артыста. Часта такія інстытуцыі прапануюць таксама суправаджальную публічную праграму: выставы, адчыненыя дзверы, сустрэчы, кафэ і г.д. 

Akademie Schloss Solitude

Гэта міжнародная праграма Artist-in-Residence ў Штутгарце, Германія, якая падтрымала каля 1700 маладых мастакоў з больш за 120 краін з моманту адкрыцця ў 1990 годзе. Назва Akademie Schloss Solitude аб'ядноўвае веру ў мастацкі, навуковы абмен з паняццем прытулку. Для Akademie Schloss Solitude вельмі важна, каб стыпендыяты ўсіх дысцыплін маглі працаваць і даследаваць без штодзённага ціску і тэрмінаў прэзентацый. Паралельна, Akademie прапануе магчымасці камунікацыі і прэзентацыі праектаў грамадскасці, у тым ліку працуючы на іх міжнародную бачнасць.

Рэзідэнцыі пры мастацкіх установах і фестывалях

У гэтым выпадку рэзідэнцыі могуць існаваць у цэнтры сучаснага мастацтва або іншай культурніцкай ўстанове і такім чынам атрымліваюць прамыя ці ўскосныя бенефіты ад блізкасці да актыўнага мастацкага асяроддзя – з яго прафесійным кіраўніцтвам, прасоўваннем, сталай аўдыторыяй і зацікаўленымі наведвальнікамі і ўдзельнікамі.

Каб падтрымаць беларускіх, а потым і ўкраінскіх творчых дзеячаў за апошнія 2-3 гады, многія культурніцкія ўстановы Польшчы і, у прыватнасці, Варшавы прапанавалі свае адмысловыя праграмы арт-рэзідэнцый: Тэатральны Інстытут імя З. Рашэўскага праз адкрытыя і закрытыя наборы дагэтуль арганізуе рэзідэндыі для беларускіх тэатралаў, даючы ім магчымасць цягам 1-3 месяцаў падрыхтаваць свае тэатральныя праекты, эцюды, практычныя заняткі. Ужо некалькі год існуе Лабараторыя A-I-R у Цэнтры сучаснага мастацтва «Уяздоўскі замак» у Варшаве з міжнароднай праграмай, адмысловыя месцы для рэзідэнтаў падтрымліваюць Дамы культуры Środmiejście i Staromiejski, Новы Тэатр, Музей сучаснага мастацтва і многія іншыя.

Рэзідэнцыі, арганізаваныя мастацкімі дзеячамі

Створаныя выбітнымі прафесіяналамі ў той ці іншай галіне мастацтва, гэтыя рэзідэнцыі ўвасабляюць каштоўнасці, эстэтыку і іншыя адметнасці іх заснавальнікаў і заснавальніц – індывідуальных ці групавых. Іх каманды вар'іруюцца ад невялічкіх арганізацый пад кіраўніцтвам асобных творцаў – да арганізацый, што з'яўляюцца важным звяном мясцовай арт-сцэны. Дзякуючы сувязі з вядомай асобай і «сістэмай каардынат» сваіх фаўндараў, гэтыя рэзідэнцыі часта маюць выразны профіль і факусуюцца на пэўным мастацкім сектары ці прафесійнай сетцы. Тут жа ўзгадаем «самаарганізаваныя» арт-рэзідэнцыі – тыя, што узнікаюць на аснове гарызантальных сувязяў мастакоў, як ініцыятыва супольнасці роўных.

Derida Dance Centre – cамастойная культурная адзінка ў Сафіі. Гэта адзіная арганізацыя ў Балгарыі, якая праз праграму рэзідэнцый дае ўмовы прадстаўнікам сектара незалежнага мастацтва ў галіне сучаснага танца, тэатра і міждысцыплінарнага мастацтва для павышэння іх прафесійнага развіцця, ажыццяўлення прадзюсарскай дзейнасці і прадстаўлення сваёй прадукцыі.

Фонд Піны Баўш, знакамітай візіянеркі ў сучасным танцы, разам з Фондам мастацтваў Паўночнага Рэйна-Вестфалі з 2016 года штогод прапануе праграму стыпендый The Pina Bausch Fellowship. Яна рэалізуецца ў межах праграмы Finding Language for Life («Шукаючы мову для жыцця») і паслядоўна транслюе крэда Піны Баўш праз дапамогу талентавітым танцорам і харэографам. Кожная стыпендыя працягласцю да 3 месяцаў распрацоўваецца выключна заяўнікамі і вылучанымі ім ментарамі.

Арт-рэзідэнцыі паводле стаўлення да працэсу і выніку

Тэматычныя рэзідэнцыі

Ахопліваюць самыя розныя падыходы, але аб'ядноўвае іх тое, што мэта рэзідэнцыі – не толькі і не столькі індывідуальнае мастацкае развіццё, вялікае значэнне мае ўнёсак у агульную тэму, які здольны даць удзельнік ці ўдзельніца рэзідэнцыі. Часта тэматыка можа весці да прызнання пэўнай спадчыны ці ідэнтычнасці, альбо, скажам, да абмеркавання грамадска-палітычнай павесткі. Па досведзе публікацыі оўпэнколаў у sekktor, большасць рэзідэнцый можна аднесці да гэтай групы.

Колькасць тэматычных рэзідэнцый значна вырасла за апошнія гады, маючы арганізатараў як з вузкамастацкіх сфер, так і старонніх. Ёсць меркаванне, што гэта можа быць доказам росту прызнання каштоўнасці патэнцыялу мастацтва і творчасці ў грамадстве.

Даследчыя рэзідэнцыі

Тут досвед рэзідэнцыі ў першую чаргу будуецца на працэсе даследаванняў. Артысты часам ствараюць рашэнні і альтэрнатыўныя падыходы да праблемы, якая выяўляецца ў выніку самога гэтага даследавання. Даследчыя рэзідэнцыі значна адрозніваюцца ад тэматычных больш блізкімі адносінамі творцаў да людзей і месцаў, з якімі і ўнутры якіх яны працуюць.

Мастачка Jeanne van Heeswijk (Нідэрланды) Стварае рэзідэнцыйныя праекты, зыходзячы з ідэі, што супольнасці павінны разам ствараць сваю ўласную будучыню. На працягу многіх гадоў яна працуе з супольнасцямі ад Ратэрдама да Ліверпуля, каб палепшыць іх раёны і даць ім магчымасць ствараць уласныя канцэпты будучыні. Яна называе гэта «радыкалізацыяй мясцовага».

Вытворчыя рэзідэнцыі

Вось дзе распрацоўка і практычная рэалізацыя ідэі ці праекта з'яўляецца галоўнай мэтай. Арганізацыя прапануе ўмовы, матэрыялы, абсталяванне і ноу-хау. Гэта блізка да замоваў творцам канкрэтных твораў, але тут і сам працэс ацэньваецца як пэўны вынік. Многія рэзідэнцыі па асобных дысцыплінах адносяцца да гэтай катэгорыі.

Беларускім літаратарам будзе вядомы Балтыйскі цэнтр пісьменнікаў і перакладчыкаў у горадзе Вісбю на шведскім востраве Готланд. Гэта міжнародны рэзідэнцыйны цэнтр пісьменнікаў і літаратурных перакладчыкаў, які час ад часу мае прапановы і для беларускіх аўтараў. Цэнтр дзейнічае як месца працы над матэрыялам, а таксама арганізуе сустрэчы літаратурных прафесіяналаў, міжнародныя семінары, чытанні і іншыя праекты.

І яшчэ некалькі фарматаў рэзідэнцый

Міждысцыплінарныя і міжсектаральныя

Такія рэзідэнцыі могуць прымаць мастакоў, якія працуюць з разнастайнымі сродкамі (медыя), у розных дысцыплінах і галінах мастацтва. Міждысцыплінарнасць – трэнд, укаранёны ў будучыню: як мастакі, так і гаспадары рэзідэнцыі ўсё часцей шукаюць магчымасці супрацы з партнёрамі з іншых сектараў па-за межамі свету мастацтва.

Колькасць тэматычных рэзідэнцый значна вырасла за апошнія гады, маючы арганізатараў як з вузкамастацкіх сфер, так і старонніх. Ёсць меркаванне, што гэта можа быць доказам росту прызнання каштоўнасці патэнцыялу мастацтва і творчасці ў грамадстве.

Даследчыя рэзідэнцыі

Тут досвед рэзідэнцыі ў першую чаргу будуецца на працэсе даследаванняў. Артысты часам ствараюць рашэнні і альтэрнатыўныя падыходы да праблемы, якая выяўляецца ў выніку самога гэтага даследавання. Даследчыя рэзідэнцыі значна адрозніваюцца ад тэматычных больш блізкімі адносінамі творцаў да людзей і месцаў, з якімі і ўнутры якіх яны працуюць.

Музейны інкубатар New Inc (Нью-Ёрк, ЗША) – гэта інкубатар для людзей, якія працуюць на стыку мастацтва, дызайну і тэхналогій. Праграма NEW INC імкнецца дапамагаць творчым практыкам у розных дысцыплінах распрацоўваць устойлівыя бізнес-мадэлі. Навучальны план уключае семінары, панэльныя дыскусіі, запрошаных выступоўцаў, ментарскую падтрымку, грамадскія мерапрыемствы і працоўныя праектныя групы.

Рэальныя, віртуальныя і гібрыдныя

Пандэмія COVID19 пакінула ў спадчыну віртуальныя, альбо анлайн-рэзідэнцыі. За 2022 год у чыстым выглядзе яны склалі крыху больш за 6,5% рэзідэнцый, паводле падлікаў сеткі On-the-Move, рэзка даказаўшы прыярытэтную каштоўнасць працы ўжывую. Аднак «дыгітальны складнік» інтэгруецца ў планаванне (і прадмет працы) мноства AiR-праграм, якія могуць утрымліваць шматэтапнасць арт-вытворчасці, альбо замежную экспертызу, рэалізацыю арт-працэсу ў розных краінах адначасова і, канечне, стварэнне віртуальных галерэй. Іншымі словамі, спалучэнне анлайну і афлайну прадказальна не абмінула і рэзідэнцыйныя праграмы.

Яшчэ з 2017 года Штутгарцкая Akademie Schloss Solitude і Цэнтр мастацтва і медыя ZKM Карлсруэ тройчы на год ладзяць «Вэб-рэзідэнцыі». Мастакам прапануецца паэксперыментаваць з лічбавымі тэхналогіямі і формамі дыджытал-мастацтва і камунікацый. Гэты фармат імкнуўся да дэцэнтралізаванай і міжнароднай дыскусіі на тэмы, зададзеныя запрошанымі куратарамі ад digital arts, інтэрнэт-культуры, тэхналогій і грамадства.

Нядаўні прыклад з sekktor – віртуальная самаарганізаваная анлайн-рэзідэнцыя PEOPLE-PERFINAR, ініцыяваная творчай групай PEOPLE з беларускімі каранямі. Ідэя – на месяц паглыбіцца ў акт сумеснага мастацкага дзеяння з творцамі з любой кропкі свету на супольна абраную тэму.

Па працягласці

Тэрміны рэзідэнцый могуць адрознівацца ў залежнасці ад відаў мастацтва і запрошаных творцаў. Індывідуальныя творцы, якія працуюць, скажам, у візуальных мастацтвах альбо літаратуры, часта зацікаўленыя ў больш працяглых тэрмінах, а творцы з калектыўных відаў мастацтва, такіх, як танец і тэатр, часцей аддаюць перавагу больш кароткім перыядам. Агулам у апошнія гады назіраецца тэндэнцыя праводзіць у рэзідэнцыях менш часу.

Калі раней былі больш распаўсюджанымі рэзідэнцыі працягласцю ад 6 да 12 месяцаў, то зараз часцей – у 3 месяцы, некалькі тыдняў ці нават да аднадзённых рэзідэнцый. Гэта тлумачыцца сучаснымі эканамічнымі рэаліямі, а ў выпадку замежных мастакоў – тым фактам, што іміграцыйныя і візавыя правілы дазваляюць да 3 месяцаў часовага знаходжання ў адной краіне ЕС.

Самая хуткая з вядомых рэзідэнцый доўжыцца ўсяго 6 гадзін і мае адпаведную назву – The 360 Minute Creative Residency (ва ўмовах самаізаляцыі 2020-га яна скарацілася да 360 секунд і праходзіла анлайн). Яе арганізатары – творчае кам’юніці з Нью-Ёрка Holes in the wall – вырашылі выкарыстаць у якасці прасторы для рэзідэнцыі ўвесь горад і ўсе магчымыя праявы творчасці. Па механіцы фармат нагадвае Tinder: за 6 гадзін у пары з падабраным вам творцам іншага жанру трэба стварыць новы твор мастацтва. 

Платныя і бясплатныя

Усе «бізнес-мадэлі» арт-рэзідэнцый можна спрасціць да гэтага простага крытэру ўдзелу: альбо трэба часткова ці цалкам аплаціць свой «доступ» (часта – без конкурснага адбору), альбо ўдзел бясплатны і на конкурснай аснове. У sekktor мы робім прыярытэт публікацыі апошніх – fully funded residencies. З арганізацыйнага пункту гледжання, рэзідэнцыі могуць ладзіцца з любым наяўным пакетам рэсурсаў (у нашых шыротах усё можа пачацца з даступнага лецішча), з грантавай і без грантавай падтрымкі. Платнасць можа быць і пэўным фільтрам, які вызначае не столькі статус апліканта на праграму, колькі яго матывацыю. Аднак з платнымі варта быць дадаткова асцярожнымі і аддаць час на вывучэнне водгукаў папярэдніх удзельнікаў і ўдзельніц.

У наступным гайдзе мы разбярэм «чэк-ліст» з іншых крокаў у тым, як выбраць і як падрыхтавацца да падачы на запаветную AiR-праграмы.

магчымасці для культурных і творчых людзей Беларусі

Прафесійныя і адукацыйныя праграмы на ваш густ і сферу дзейнасці: рэзідэнцыі, стажыроўкі, конкурсы праектаў, воркшопы і інш. 

Каця Раманчык - менеджарка культурніцкіх праектаў, з 2009 года працавала ў галінах музыкі, TV-прадакшну, маркетынгу і камунікацый, аховы спадчыны, рабіла фестывалі, ток-шоў і хакатон.  У 2022 годзе запусціла Тэлеграм-канал @sekktor, дзе публікуюцца магчымасці прафесійнага росту і адукацыі, даступныя для беларускіх дзечаў культуры, творчых індустрый і грамадскага сектару.

У фармальнай мастацкай адукацыі Беларусі бракуе выкладання дысцыплін, звязаных з прагматычнымі аспектамі развіцця кар’еры ў сучасным мастацтве: напісаннем праектных прапановаў і канцэптаў, фармаваннем уласнай стратэгіі і канцэпцыі самапрэзентацыі ці супрацы з інстытуцыямі. Што значыць, што адпаведныя веды і навыкі, праактыўнасць і свядомасць вам, верагодна, ужо даводзіцца «дабіраць» самастойна. Добрая навіна ў тым, што падача заявак на рэзідэнцыі можа стаць выдатным і заўсёды актуальным трэнажорам у асэнсаванні вашай кар’ернай стратэгіі і месцы ў сусвеце сучарту. З чаго тут пачаць?

Пастаўце сябе на першае месца

Калі абставіны не вымушаюць, не кідайцеся адразу пісаць заяўкі – толькі б кудысьці патрапіць*. Запішыце і ацаніце свае ўласныя мэты і задачы і ўжо пасля параўнайце іх з цікавымі вам рэзідэнцыямі: ці адпавядае іх прапанова вашым мэтам? Задайце сабе «праверачныя» пытанні: «На якім этапе кар'еры я знаходжуся? Якім я бачу свой будучы шлях? Ці хачу я працаваць у калектыве ці засяродзіцца на сваім бачанні і ўласным праекце? Ці хачу (гатовы) я працаваць у зусім новым асяроддзі ці буду шукаць студыю ў сваім горадзе, каб жыць дома?».

Не спрабуйце трапіць у рэзідэнцыю, якая не адпавядае вашай катэгорыі: вы не проста дарэмна выдаткуеце час на заяўку – гэтая рэзідэнцыя проста не зможа вам дапамагчы. Сёння міжнародная інфраструктура мастацтва настолькі вялікая, што AiR-праграмы адмыслова абмяжоўваюць «выбарку», каб быць карыснымі менавіта творцам з іх вузкай нішы.

*У абставінах асабістага ці знешняга крызісу і турбулентнасці любое дзеянне мае больш шанцаў стаць паваротнай магчымасцю, чым бяздзеянне. У sekktor год таму мы публікавалі кейс Лены Рабкінай, на той момант, фатографкі на самым старце кар’еры, якая ўзялася за напісанне заявак на ўсе праграмы рэзідэнцый, якія, увага, усё ж адпавядалі яе інтарэсам – аднак не досведу. Яна падыйшла да задачы як да працы на поўную стаўку – і як вынік напісання цэлымі днямі першых заявак, яна за некалькі месяцаў паехала на тры першыя вялікія міжнародныя праграмы, якія дазволілі ёй канструктыўна выкарыстаць неспрыяльны час на творчасць, навучанне і міжнародны абмен з іншымі творцамі. Зараз Лена працягвае працаваць па праграмах рэзідэнцый, вандруючы па краінах Еўропы і набіраючы партфоліа грамадскаарыентаваных арт-праектаў.

Таксама пашукайце, хто быў у рэзідэнцыі да вас. Наколькі вы адпавядаеце гэтым творцам па ўзросце? Ці падобныя іх працы на тое, чым вы займаецеся? На якім этапе сваёй кар'еры яны знаходзіліся: пачаткоўцы ці ўжо сталыя? Часта рэзідэнцыі арыентуюцца менавіта на творцаў пэўнага тыпу.

Інвестуйце ў самапрэзентацыю

Каб падрыхтаваць заяўку як на рэзідэнцыі, так і на многія іншыя прафесійныя магчымасці сферы мастацтва, вам неабходна мець тыповы мінімальны пакет дакументаў:

CV, альбо рэзюме

У еўрапейскай практыцы пад ім разумеецца кароткі (1-2 старонкі) дакумент з апісаннем у адваротнай храналогіі вашых асноўных прафесійных дасягненняў у сферы мастацтва: адпаведная адукацыя, праца, выставы (як асабістыя, так і групавыя), узнагароды, публікацыі. Гэта дакумент з даволі фармальнай структурай, таму тут можна нагугліць класічныя прыклады альбо скарыстацца анлайн-канструктарамі CV, з якіх зручна генераваць PDF-файлы: Zety.com ці нават LinkedIn. Калі ў вас некалькі прафесійных «роляў», то з гнуткай рэпрэзентацыяй досведу добра спраўляецца адзін з першых і самых вядомых сервісаў – Europass CV. У ім, акрамя іншага, зручна хаваць «лішнюю» інфармацыю ў залежнасці ад таго, куды вы плануеце адправіць заяўку. 

Artist biography – мастацкая біяграфія

Арганізатары праграм могуць прасіць кароткую (да 150 словаў) альбо поўную (праўда, і тут лепш «упісацца» ў 2 старонкі) біяграфію. Гэта наратыўны тэкст, дзе ў храналагічным парадку і ў 3-яй асобе вам неабходна апісаць гісторыю свайго мастацкага шляху – ад дзяцінства па сённяшні дзень. Надайце асобную ўвагу падзеям, якія паўплывалі на вашу эстэтыку і мастацкі стыль, нават (ці асабліва), калі гэта былі складаныя моманты вашага жыцця.

Artist statement, альбо мастацкі маніфест

Гэта кароткі тэкст (100-150 словаў), задача якога – адказаць на пытанні, «Што? Як? Чаму?» вы робіце тое мастацтва, якое робіце. Гэта вельмі псіхатэрапеўтычны дакумент, само напісанне якога карысна, каб шчыра ўбачыць свае матывы, прынцыпы і адметнасць. Каб як мінімум натрэнераваць разуменне самога жанру мастацкага маніфесту, скарыстайцеся дапамогай… штучнага інтэлекту: нават даволі просты Artist statement Generator на аснове ключавых словаў пра вашу творчасць сфармуе маніфесты ў розных інтанацыях – ад фармальнай да total bullshit (па іроніі, у гэтай катэгорыі складаюцца лепшыя варыянты). 

Portfolio – парфтоліа

Кульмінацыйны і ў большасці выпадкаў самы важны для прыняцця рашэння пункт у спісе. Задача партфоліа – паказаць найлепшыя працы мастака альбо прадставіць канкрэтны (экспазіцыйны) праект. Партфоліа складаецца са скарочанай біяграфіі і CV, мастацкага маніфесту і калекцыі лепшых прац (паслядоўнасць гэтых частак можа быць рознай). Велізарную ролю граюць афармленне і лаканічнасць, таму паміж перфекцыянізмам і мінімалізмам абірайце добра аформлены мінімалізм. Аптымальнай колькасцю прац лічыцца 10, але вельмі залежыць. Калі вы маеце шматгадовы мастацкі досвед, можна выбіраць творы апошніх год, альбо тыя, што найлепш рэпрэзентуюць адметнасці стылю ці перыядаў творчасці. І канешне, звярніце ўвагу, што многія арганізатары арт-рэзідэнцый маюць свае патрабаванні да партфоліа.

Проза жыцця ў тым, што версій дакументаў з гэтага спісу ў вас назбіраецца мноства, паколькі рэкамендуецца адаптоўваць іх пад канкрэтную магчымасць. Больш за тое, таксама вам могуць спатрэбіцца: рэгістрацыйная анкета, праектная заяўка плюс бюджэт, матывацыйны (суправаджальны) ліст. Падача заявак – гэта пуць не без болю, і каб найхутчэй дасягнуць фазы прыняцця, знайдзіце магчымасць прайсці нават самы базавы курс па фандрайзінгу – так вы хутчэй пазбавіцеся мноства тыповых памылак у апісанні сваіх ідэй у праектнай логіцы і даволі тэхнічнай лексіцы. Праўда, адзначу, што ў падачы менавіта на рэзідэнцыі фармальную мову варта збалансоўваць жывым асабістым тлумачэннем матывацыі. Абгрунтоўваючы матывацыю, шчыра (і без «вады») пішыце, напрыклад, што ў вас паваротны момант у кар’еры, альбо праект мае канкрэтныя тэрміны ці інфанагоды з бягучага кантэксту.

Кансультуйцеся з дасведачанымі калегамі па арт-супольнасці

А іх сярод беларусаў немала! Уласна, у аснове прапанаванай інструкцыі па пакеце неабходных дакументаў – мініканспект нядаўняй лекцыі куратаркі Вольгі Кліп па партфоліа менеджменце. Зараз Вольга набірае новую групу на адпаведны мінікурс, асноўную тэорыю хутка можна будзе «падвучыць» на sekktor. Індывідуальна кансультуе па пытаннях кар’еры ў мастацтве беларускі мастак і аўтар Аляксей Талстоў. Сваю адукайцыную базу па тэме прапануе «Амбасада культуры» на сайце рэзідэнцыйнай праграмы PerspAktiv, рэалізаванай імі супольна з шэрагам партнёраў, за дзейнасцю якіх, дарэчы, варта сачыць. 

Стратэгія ўласнага прафесійнага прасоўвання ў свеце мастацтва – асобная і комплексная тэма. Але калі набыць сістэмныя веды магчымасцяў не бачна, ёсць базавая парада: назапашвайце нагледжанасць за анлайн-прадстаўленасцю іншых творчых дзеячаў. 

Можна адзначыць цэльнасць і паслядоўнасць самапрэзентацыі мультыдысцыплінарнай мастачкі Дашы Цемры, якія можна назіраць па яе сайце, профілю ў Instagram і партфоліа, промароліках для экспазіцыйных праектаў. І нават па кожным выхадзе у публічнасць, што выдатна падтрымлівае яе адметнасць як мастачкі, што камбінуе мастацкія сродкі ад жывапісу да перформансу. 

Памятайце, што вы ўсталёўваеце стасункі – найперш з людзьмі, а не інстытуцыямі

Як аўтарка мікрамедыя, дзе асноўны кантэнт – оўпэнколы менавіта на рэзідэнцыі, я не магу не пацвердзіць базавае правіла: уважліва чытайце тэкст абвесткі – там, як у добрым пытанні, ёсць палова адказаў і лепшыя падказкі. У ідэале – вывучце профіль рэзідэнцыі, канкрэтных яе арганізатараў і куратараў, калі ёсць, тэмы і папярэднія наборы – нават пры змене акцэнтаў кожны год, звычайна прасочваецца сістэма прыярытэтаў у ацэнцы заявак.

Пры гэтым на практыцы асабістыя кантакты граюць не апошнюю ролю. Як многія праграмы падтрымкі агулам, кожная рэзідэнцыя схільная мінімізаваць свае рызыкі. Таму знаёмства з супрацоўнікамі ці нават папярэднімі ўдзельнікамі рэзідэнцыі грае вялікую ролю: арганізацыі лягчэй даверыцца чалавеку, пра (адэкватнасць) якога нешта ўжо вядома.

Карысна патэлефанаваць ці звязацца па пазначаных кантактах, апісаць свой праект супрацоўнікам і спытаць, ці пасуе ён у прынцыпе. Гэта зберажэ ваш час, і вы не сутыкнецеся з непрыемнай сітуацыяй, калі працу адхіляюць, напрыклад, з-за тэхнічнай немагчымасці яе рэалізаваць, што з інструкцыі не відавочна.

Ёсць сэнс і падавацца на адну і тую ж рэзідэнцыю, якая вас захапляе, некалькі разоў, нават калі ў мінулы вас не ўзялі. Па-першае, ваша імя могуць запомніць і пачаць пазнаваць. Па-другое, могуць змяніцца абставіны, а значыць, і прыярытэты. Акрамя таго, рэзідэнцыі часта запрашаюць для ацэнкі заявак новых куратараў, і тыя могуць убачыць ваш праект праз сваю сістэму каштоўнасцяў, этыку і густ.

Разгледзьце альтэрнатывы класічным рэзідэнцыям

Напрыклад, звярніце ўвагу на карпаратыўныя рэзідэнцыі. Буйныя, зазвычай тэхналагічныя, карпарацыі таксама сталі ладзіць арт-рэзідэнцыі. У 2005-м Марк Цукерберг запрасіў мастака Дэвіда Чоэ выканаць некалькі насценных роспісаў у офісе кампаніі ў абмен на пакет яе акцый. З 2012 года Facebook ужо рэгулярна запрашае творцаў папрацаваць у розных філіялах і наняла для гэтага каманду куратараў. Для замоўцы ў гэтым шмат пераваг: мастак пераўтворыць прастору, стварае творчую атмасферу для супрацоўнікаў, транслюе такія каштоўнасці кампаніі, як наватарства і схільнасць да эксперыментаў. Акрамя таго, у супрацоўнікаў узнікае магчымасць увесь час назіраць, як працуе мастак. Мастакі-рэзідэнты пры гэтым могуць інтэграваць свой праект (ад жывапісу да перформансу) у працу кампаніі.

Добрай ідэяй будзе таксама сачыць за кампаніямі, якія займаюцца вытворчасцю тэхналагічных інструментаў і платформ для дызайнераў і творцаў.У 2017 годзе Google збіраў мастакоў, мультыплікатараў, дызайнераў і нават танцораў, каб патэсціць Tilt Brush – новы інструмент для стварэння 3D-малюнкаў у віртуальнай рэальнасці.

Вы можаце сказаць, што гэта прыклады з іншай рэчаіснасці, але ўжо іх можна выкарыстоўваць для фармавання нашай – прапануючы праекты падобных арт-рэзідэнцыі знізу. Калі вы самі ці хтосьці з вашых знаёмых дастаткова праактыўны, каб прапанаваць ідэю рэзідэнцый пэўнай кампаніі, чые прастора, прадукты альбо карпаратыўная культура вам падабаецца, то абавязкова спрабуйце! Гэта будзе добрым лакальным прэцэдэнтам рэстарту супрацы дзеячаў культуры з бізнес-партнёрамі.

Падайце заяўку на… сваю ўласную рэзідэнцыю

Калі гара не ідзе да Магамета, то арганізуйце арт-рэзідэнцыю самі – асабліва, калі вы гарыце нейкай ідэяй, маеце сваю мастацкую супольнасць і напрацавалі пэўны сацыяльны капітал. А для пошуку фінансавага капіталу зараз выключна спрыяльныя часы: для донарскіх інстытуцый арт-рэзідэнцыя можа быць прывабным фарматам працы з самымі рознымі і асабліва ўразлівымі групамі, альбо на тэмы, якія могуць якасна паўплываць на грамадскі дыскурс, супрацьстаяць пашырэнню дэзынфармацыі, прасунуць новыя наратывы ў шырокіх грамадскіх колах. У краінах ЕС не менш значны прыярытэт – прыцягненне ўвагі да экалагічнай павесткі. Падкрэслю, што праекты на гэтыя і падобныя тэматыкі зараз вельмі чакаюцца ад дзеячаў мастацтва і культуры ў большасці конкурсах грантаў, а рэзідэнцыі як па сутнасці творчыя лабараторыі і інкубатары здольныя паскорыць стварэнне арт-праектаў, якія робяць свет крыху лепшым.

У 2022 годзе культурніцкая прастора “Першы крок” зладзіла анлайн-фармат арт-рэзідэнцыі  – «Палессе ў фокусе», адукацыйную праграму падтрымкі мастакоў і фатографаў Гомельскай вобласці. У яе ўвайшоў, апроч іншага, аўтарскі курс Вольгі Бубіч «(Не)цікавей сцяны і стула», прысвечаны вывучэнню штодзённасці. Зместам заняткаў была засяроджанасць на штодзённых прадметах, пошук ў іх сэнсу і разуменне або даследаванне сваёй прыватнай прасторы, калі з дапамогай мовы мастацтва мы пражываем тую рэчаіснасць, у якую трапілі, знаходзім кропкі апоры і сэнсы ў звыклым і даследуем навакольныя прадметы не толькі на побытавым узроўні, але і на метафізічным.

Аб’ектыўна, арганізацыя ўласнай рэзідэцыі – тэма для асобнай серыі гайдаў. Гэтую ж  у наступным тэксце мы завершым аглядам платформ і крыніц інфармацыі пра праграмы інстытуцыйнай падтрымкі для мабільнасці творцаў, каб вы маглі шукаць такія магчымасці самастойна. 

магчымасці для культурных і творчых людзей Беларусі

Прафесійныя і адукацыйныя праграмы на ваш густ і сферу дзейнасці: рэзідэнцыі, стажыроўкі, конкурсы праектаў, воркшопы і інш. 

Каця Раманчык - менеджарка культурніцкіх праектаў, з 2009 года працавала ў галінах музыкі, TV-прадакшну, маркетынгу і камунікацый, аховы спадчыны, рабіла фестывалі, ток-шоў і хакатон.  У 2022 годзе запусціла Тэлеграм-канал @sekktor, дзе публікуюцца магчымасці прафесійнага росту і адукацыі, даступныя для беларускіх дзечаў культуры, творчых індустрый і грамадскага сектару.

магчымасці для культурных і творчых людзей Беларусі

Прафесійныя і адукацыйныя праграмы на ваш густ і сферу дзейнасці: рэзідэнцыі, стажыроўкі, конкурсы праектаў, воркшопы і інш. 

Оўпэнколы, альбо «адкрытыя наборы», ужо паспелі аформіцца ў асобны публіцыстычны жанр, які запрашае ў сусвет прафесійных магчымасцяў у сферах мастацтва, культуры і грамадскай супольнасці. Творцы гэты сусвет могуць распазнасць пад загалоўкам Artist opportunities у якасці рубрык на тэматычных сайтах, старонак і тэгаў у сацсетках, а паколькі магчымасцяў вялікая колькасць і разнастайнасць, існуе ўжо шэраг сайтаў-агрэгатараў. Наш sekktor стаіць у шэрагу такіх крыніц, маючы сваю спецыфічную задачу – фільтраваць магчымасці, даступныя для беларусаў.

Акрамя падрабязна апісаных намі рэзідэнцый, на аснове оўпэнколаў можна знайсці і іншыя фарматы інстытуцыйнай падтрымкі для творцаў і іншых дзеячаў культуры:

Стыпендыі і гранты, якія могуць выдавацца на заяўленыя праекты, даследаванні альбо за вашыя мастацкія заслугі. Трэвэл-гранты – вельмі важны тып падтрымкі міжнароднай мабільнасці, які можа пакрыць выдаткі, звязаныя з паездкай на іншыя мерапрыемствы.

Конкурсы на ўдзел у персанальных або групавых выставах ад галерэй, музеяў і культурных цэнтраў, куды можна падаць сваю працу, каб вас заўважылі. Для многіх творцаў выставы – самыя прывабныя пляцоўкі для зносін з больш шырокай аўдыторыяй, калекцыянерамі і іншымі прафесіяналамі ў галіне мастацтва.

Тут жа – конкурсы на ўдзел у фестывалях, шоўкейсах, канферэнцыях і іншых публічных івэнтах, фармат якіх залежыць ад сферы дзейнасці.

Праграмы міжнароднага ці міжкультурнага абменуі супрацоўніцтва – праекты, якія аб'ядноўваюць культурных дзеячаў з розных краін альбо нават слаёў грамадства для супольнай творчай працы. Часта можна нагугліць праз магчымасці нефармальнай адукацыі па канкрэтных тэмах, якія вас цікавяць.

Студыйныя памяшканні. Некаторыя ўстановы прадастаўляюць субсідаваныя або недарагія студыйныя памяшканні для працы мастакоў. Такая падтрымка асабліва карысная ў гарадскіх раёнах з высокай арэнднай платай, дзе бывае складана знайсці даступныя студыйныя памяшканні.

Публікацыі ў адмысловых выданнях: друкаваныя і інтэрнэт-медыя могуць збіраць на конкурснай аснове самыя розныя творчыя працы і публікаваць іх у якасці артыкулаў ці віртуальных экспазіцый рознай складанасці.

Мастацкая адукацыя. Школы і цэнтры мастацтваў часта прапануюць майстар-класы, семінары і размовы з мастакамі, даючы творцам магчымасць дзяліцца ведамі і вучыцца ў іншых.

На практыцы мастакам часта мае сэнс падавацца на рэзідэнцыю ці выставу і адначасова шукаць грант на аплату дарогі ці вытворчасць экспанатаў. Значна падвышае шанцы на поспех, калі ў вас ужо ёсць пацверджанне, што пэўная рэзідэнцыя ці выставачная прастора гатовыя вас прыняць на пэўныя даты. Такая логіка, напрыклад, пасуе для праграмы мабільнасці МОСТ+. Зараз гэта адзіная пастаянна актыўная праграма для беларускіх дзеячаў культуры (сярод іншых сфер дзейнасці), падацца на якую можна да лета 2024 года.

На якіх сайтах можна знайсці такія магчымасці? Вылучаем некалькі груп з канкрэтнымі прыкладамі.

Сайты-агрэгатары ад арганізацый і сетак па тэмах мабільнасці ў мастацтве і культуры

Самы вялікі рэсурс для пошуку рэзідэнцый – Resartis.org. Адначасова гэта сайт сусветнай сеткі арганізатараў арт-рэзідэнцый – ад дзяржаўных установаў да самаарганізаваных творцамі. Res Artis агрэгуе інфармацыю пра рэзідэнцыі з усяго свету і праводзіць для іх канферэнцыі, на якіх арганізатары AiR-праграм знаёмяцца і абменьваюцца досведам. На сайце шукаць іх можна не толькі па краінах, гарадах і тэрмінах, але і, напрыклад, па спецыялізацыях і нават па матэрыялах, з якімі рэзідэнцыя працуе. Можна ўключыць фільтры: скажам, каб пошук не выдаваў рэзідэнцый, дзе вам давядзецца плаціць за знаходжанне. Аднак гэты пункт трэба правяраць кожны раз асобна.

TransArtists.org – сайт-агрэгатар ад DutchCulture, нідэрландскай арганізацыі, якая прапануе «нетворкінг і веды» для падтрымкі як свайго нацыянальнага культурніцкага сектару, так і міжнароднага культурнага супрацоўніцтва. Платформа TransArtists факусуецца на арт-рэзідэнцыях і акумулюе вялікую іх базу з усёй планеты. Сайт мае актуальны дызайн, зручную структуру для публікацый не толькі абвестак, але і іншай карыснай інфармацыі для творцаў. Тут можна знайсці сістэматызаваныя парады па падачы заявак, фінансаванні і планаванні знаходжання ў рэзідэнцыях.

On-the-move.org – гэта сайт-агрэгатар ад аднайменнай глабальнай сеткі культурніцкіх арганізацый, якія прапануюць магчымасці прафесійнай мабільнасці ў розных сферах мастацтва. У структуры самой сеткі ёсць некалькі працоўных груп па пэўных тэмах: група інфармацыйных пунктаў мабільнасці, група вымушанай мабільнасці, група фундатараў мабільнасці, група, арыентаваная на экалагічную павестку, і група міжнародных праграм прафесійнага развіцця. Таму суперсіла On the Move – заўсёды бясплатныя анонсы ад моцных і шматлікіх партнёраў, плюс дзясяткі аналітычных дакументаў па мабільнасці і фінансаванні для дзеячаў культуры і кансультацыйныя праграмы.

On the Move быў створаны як вэб-сайт Міжнароднай сеткай сучасных выканаўчых мастацтваў IETM у 2002 годзе, стаў незалежнай асацыяцыяй (Belgium asbl) у 2005 годзе, а затым быў структураваны як сетка ў 2009 годзе. Сёння сетка On the Move налічвае больш, чым 65 арганізацый – ад нацыянальных фундатараў да іншых сетак і інфапунктаў, а таксама цэнтры творчасці. Усе гэтыя арганізацыі аб’яднаныя прыхільнасцю да прасоўвання культурнай мабільнасці ва ўсіх яе формах і да больш справядлівага сектара мабільнасці культуры.

Яшчэ адзін актыўны, але параўнальна менш вядомы рэсурс – Rivet.es. Тут даволі зручная сістэма пошуку – у прыватнасці, лёгка зразумець, ці прапануе рэзідэнцыя фінансаванне праекта і пражыванне, або патрабуе выдаткаў з вашага боку. Дарэчы, з’яўленне гэтага сайта-агрэгатара таксама стала вынікам адной з арт-рэзідэнцый.

Развіваецца таксама ArtRabbit – платформа для адкрыцця мастацтва, якая мае раздзел для оўпэнколаў, прапануе email-рассылку і рэгулярныя падборкі, а таксама мае свой мабільны дадатак. Яшчэ год таму вялікая доля анонсаў там тычылася Вялікабрытаніі, зараз жа геаграфічны спектр абвестак глабальны, пры гэтым платформа ўжо на ўваходзе прапануе Artist opportunities з вашага рэгіёна.

CuratorSpace – платформа з падобным фунцыяналам, якая звязвае творцаў і куратарамі ад галерэй ці арт-рэзідэнцыйных праграм. Тут можна падпісацца на навіны, а калі залагініцца на платформу, то і настроіць пад сябе тыпы цікавых вам магчымасцяў і іх тэматыку.

Існуюць таксама добрыя агрэгатары на платнай аснове, якія прапануюць зручную для наладкі пад сябе базу оўпэнколаў, а таксама шэраг адукацыйных матэрыялаў для арт-дзеячаў. Напрыклад, на Artenda.net ёсць бясплатны тэставы перыяд, а сама падпіска на сервіс хутчэй сімвалічная – каля 3,5 еўра на месяц. Там жа можна і апублікаваць свае анонсы. 

Рэгіянальныя вэб-рэсурсы і дапаможнікі ад профільных арганізацый

Калі вы шукаеце магчымасці ў Штатах і Канадзе, то час ад часу заходзьце ў раздзел Calls for Artists на TheArtGuide. Гэта сціплы па дызайне, але добра структураваны інтэрнэт-рэсурс, які змяшчае базу мастацкіх конкурсаў, адкрытых конкурсаў і магчымасцяў для творцаў з усяго свету. Шмат конкурсаў ад галерэй выставаў сучаснага мастацтва, прэмій і грантаў для творцаў публікуе інтэрнэт-каталог Re-title. А таксама можна вылучыць Creative-capital.orgгэта амерыканская арганізацыя Creative Capital, якая дае вельмі вялікія гранты на рэалізацыю арт-праектаў, але, акрамя таго, стварае ўласныя падборкі рэзідэнцый. Сэнс у тым, што вам не трэба сумнявацца, ці добрыя гэта прапановы: у такія курыраваныя падборкі трапляюць толькі сапраўды годныя праграмы.

Калі вас цікавяць рэзідэнцыі ў краінах Еўропы, то ёсць добры сістэматызаваны матэрыял для пошуку, напрыклад, арт-рэзідэнцый па краінах Вышаградскай групы: Польшча, Чэхія, Славакія, Венгрыя. «Феномен арт-рэзідэнцый у краінах Вышаградскай групы» – гэта выніковае даследаванне ў рамках міжнароднага праекта Connecting V4 ART-IN-RES. Даследаванне і добра апісвае важнасць арт-рэзідэнцыі, і дае наўпроставы спіс арганізатараў арт-рэзідэнцый з набольш блізкага нам рэгіёна. Пачытаць яго можна анлайн як PDF-брашуру на issuu.com. Альбо, калі вы жывяце ці праездам у Варшаве, фізічны асобнік можна бясплатна ўзяць, папярэдне замовіўшы праз Telegram-чат @sekktor_hello.

Праект ладзілі чэшская арганізацыя Nová síť, польскі Teatr A Part, венгерская асацыяцыя незалежных творцаў L1 Association і славацкі арт-цэнтр Tabačka Kulturfabrik. Усе яны час ад часу генеруюць праграмы для міжнародных творцаў.

Нагадаю, што базу ведаў адмыслова для беларусаў крок за крокам фармуе «Амбасада Культуры» – новая ўстанова ад заснавальніц знакамітай менскай галерэі «Ў» Ганны Чыстасердавай і Валянціны Кісялёвай. На сайце рэзідэнцыйнага праекта PerspAaktiv, якую яны ладзяць з партнёрамі, можна знайсці спіс праграм і рэзідэнцый, якія вылучыліся супрацай з беларускімі творцамі, куратарамі і арт-даследчыкамі; а таксама відэа-эксплейнеры, якія дапамогуць зарыентавацца ў еўрапейскай арт-інфаструктуры і магчымасцях супрацы з мастацкімі інстытуцыямі ў розных краінах ЕС і асобных важных кропках беларускай дыяспары.

Калі вы ў групе рызыкі. Для артыстаў і іншых спецыялістаў у галіне культуры, якія сутыкаюцца са знешнімі пагрозамі або маюць патрэбу ў падтрымцы, існуюць розныя арганізацыі, гатовыя аказаць дапамогу – часта таксама ў фармаце рэзідэнцый, грантаў і прытулкаў. Як правіла, падаць заяўку можна ў любы момант. Найбольш вядомая сетка, якая прапануе магчымасці і для беларусаў – Artists at Risk. Арт-інстытуцыі, якія з’яўляюцца членамі гэтай сеткі, знаходзяцца ў дзясятках краін свету, у тым ліку самых блізкіх, аднак варта асобна знаёміцца з профілем кожнай. Таксама нядаўна яны збіралі нефармальны экспрэс-спіс рэзідэнцый для беларускіх, украінскіх і расейскіх мастакоў і мастачак. Таксама варта час ад часу завітваць на сайты Artists at Risk Connection, Міжнароднага ПЭН, Freemuse і Міжнароднай сеткі гарадоў-прытулкаў ICORN.

Праграмы падтрымкі ў Германіі, у тым ліку для творцаў беларускага крытычнага мастацтва і грамадскіх дзеячаў, прапануе Ініцыятыва Марціна Рота. Гэты фонд быў створаны як сумесны праект IFA (Institut für Auslandsbeziehungen) і Гётэ-Інстытута ў адказ на глабальны трэнд ціску на творчых дзеячаў па палітычных ці рэлігійных прычынах.

Суполкі і адмысловыя акаўнты ў сацыяльных сетках

Групы ў Facebook

Падаецца, гэтая сацсетка страціла былую папулярнасць сярод беларусаў. Але яе алгарытмы у адказ на ўвядзенне ў раздзеле «Суполкі» запыту open calls for artists выдадуць дзясяткі груп, і сярод іх можна выбраць некалькі буйнейшых і самых жывых, адпаведных вашым сферам дзейнасці і рэгёну. Напрыклад, мы любім карыстацца:

OPEN CALLS (суполка-лідар з больш за 156 тысяч падпісчыкаў) і OPEN CALLS / RESIDENCIES / OPPORTUNITIES FOR ARTISTS (каля 100 тысяч удзельнікаў). Тут публікуюцца оўпэнколы з усёй планеты, з даволі раўнамернай размеркаванасцю па краінах і рэгіёнах, а таксама па сферах дзейнасці і культурніцкіх прафесіях.

Literary residencies: open calls for writers and translators – суполка з больш за 2500 удзельнікаў – аўтараў і перакладчыкаў па розных літаратурных жанрах. Гэта група паўстала як унутраная пляцоўка польскай праграмы сеткі UNESCO Cities of Literature, якую супольна рэалізуюць (у тым ліку з таргетам на беларусаў) Гарадскі Інстытут культуры ў Гданску, KBF – Культурніцкі офіс Кракава і Старамейскі Дом культуры ў Варшаве. Аднак апошнім часам у суполцы публікуюцца таксама оўпэнколы з Цэнтральна- і Усходнееўрапейскага рэгіёну агулам. Група закрытая, але можна трапіць, абгрунтаваўшы сваю адпаведнасць па прафесіі.

І канешне, Instagram, які называюць сацыяльным медыя для візуалаў. Тут найпрасцей наладзіць сваю стужку магчымасцямі, падпісаўшыся на старонкі цікавых вам мастацкіх, культурніцкіх і грамадскіх арганізацый, якія займаюцца арт-праектамі, а таксама на асобных арт-дзеячаў – медыяінфлюэнсераў.

У Інстаграме нам зручна сачыць за «дырэкторыем рэпостаў оўпэнколаў», які прадказальна называецца open call for artists. Яго ўладальніца і энтузіастка – ювелірная мастачка Dee, якая спантанна вырасціла кам’юніці мікраблог з уласнага акаўнту. Калі вы любіце гартаць сторыс і калі яшчэ не падпісаліся на профіль Вольгі Мжэльскай, то зрабіце гэта літаральна зараз – яна рэгулярна публікуе абвесткі магчымасцяў, асабліва з Польшчы і бліжэйшых краін.

Канал sekktor з’явіўся ў Telegram з задачай стаць такой крыніцай інфармацыі пра магчымасці, даступныя для беларускіх дзеячаў і дзяячак мастацтва і культуры. Пры тым крыніцай з хуткім, літаральна падручнага доступам, бо дэдлайны маюць уласцівасць падгараць у любыя часы, а ў сённяшнія – арыентацыя ў магчымасцях, як і развівацца, і нават застацца ў сваёй культурніцкай прафесіі, – на вагу золата. Мы імкнемся прапанаваць больш яшчэ інфармацыі, якая будзе пасаваць профілю і інтарэсам кожнага асобнага творцы ці культменеджара, з больш зручнымі карыстальніцкім досведам. Таму неўзабаве – запросім тэставаць уласную платформу.

редакторки зина:

саша метлицкая, аня фо

дизайнерка зина:

женя милюкос

иллюстраторка зина:

ия

25 день войны

я хочу владеть своей землей.
в последнее время меня одолевают безумные
мысли.
я всего лишь хочу владеть своей землей.
я не слышу крика о помощи.
я корова, идущая на водопой.
всего лишь беспечное животное.
корова, идущая на убой.
вереница беспечных коров, приговорённых к убою,
идущих на водопой.
мои глаза – два чёрных зрачка,
большие ресницы как у телёнка, телячьи мысли.
телячьи нежности с ближним, с дальним — лишь звуки выстрелов.
смерть – продолжение жизни, жизнь – и есть смысл.
благоухание жизни на трупах вымерших.
мне шепчет полиция мыслей.
любовь к пророку, нелюбовь к истине.
я всего лишь хочу говорить на своей земле, хочу жить на своей земле.
я склоняюсь перед феодалом, я прошу его
о милости.
я крестьянка, мои мысли грязные, как торф.
я целую свои мысли,
я прячу их по карманам вымысла до прихода полиции,
до первого ареста.
всеобъемлющая любовь к фюреру.
в тесноте убеждений можно согреться.
я не ищу мясо в городе, я соблюдаю пост.

я чувствую теперь – потакать телу – продлевать страдания.
я целую ноги тому, кто бросает в меня камни.
я и есть выстрел в тело, я преданный народ,
я народ–предатель,
я рыба, гниющая с головы, я плавник, которым
она гребёт к выходу.
в последнее время меня одолевают совсем безумные мысли.
я – фюрер своего разума.
то ли фюреру мерещится, то ли бычья кровь окрасила водопой.

марта лауве

кольцевая

небесный холст провис и давит на лицо.
погасли фонари, но всё равно гудит
кровавый жар внутри, свивается кольцом
под кожей, как бульвар, и отдаёт в груди.

чумой падёт печать на лист, и твой приказ исполнится в момент, не обождав и дня.
сожмет мое плечо холодная рука,
и заберет мой дом, и заберет меня.

москва, твой пестрый шум, твой многоликий крик,
свеча в твоей стене, арест в твоих садах,
начищен твой сапог, и жадно, как всегда,
глодает твой хребет очередной старик.

не снится товарняк, положенный скоту,
не снится голод дней и сбор за пять минут,
но кровь гудит внутри, а желчь встает во рту,
и нужно помнить год, и нужно знать вину.

твой южный полигон с кормлёным вороньем,
твой грохот под землей, твой шепот по ночам.
кто плакал о тебе? кто жрал твое враньё?
кто бил тебя в живот? кто тщетно звал врача?

алескандр муртазаев

как солнце успевает пройти небо
за световой день
в 11 часов 3 минуты
небо такое большое
солнце такое маленькое

как я успеваю пробежать Израиль
за поездку на электричке
в 1 час 52 минуты
Израиль такой большой
я такая маленькая

как ты успеваешь не ответить мне
за обеденный перерыв
в 0 часов 45 минут
ты такой большой
сообщение такое маленькое

как автор успевает прочитать Фуко
за опрос в следственном комитете
в 2 часа 11 минут
Фуко такой большой
автор такой маленький

как поезд успевает проехать Россию
за примерно неделю
в 168 часов 27 минут
Россия (зря) такая большая
поезд (ура) такой маленький

как государство успевает всех нас подчинить
за выборы
в 12 часов 00 минут
мы такие большие
государство такое маленькое

саша и.

САМОЗВАНЕЦ

самозванец
лжедмитрий третий, четвёртый – любой последующий!
прихожу к тебе с чувством непрошеным, привязанной, как банка к хвосту собаки,

говорю тебе: милая милая,
бери и пользуйся. хочешь – выброси,
хочешь – до дна выпей, мне оба варианта

подходят. автобусы к автовокзалу,
секунду – автоматически автоцелую тебя,
цéлую тебя – столько в сердце не вместится!

но оно (на удивление!) выдерживает.
колотится, точно зубы на холоде –
мой холод от своего непрошеного.

милая милая, мерзлячка с суффиксом на конце,
во всю ширину челюсти улыбаешься,
боишься себя и ярко светишься!

две морщины и ямочки на лице,
две монеты в огромной сумочке,
две подруги: мама и кошечка.
две тебя: настоящая и выдуманная 

так случилось, что мне приказано
за тобой собачьим хвостом болтаться,
прибитым некой невидимой силой
к дворянским когда-то кистям

гильотины зелёные, каштанов листья -
Ереван или Киев или Иерусалим?
где ни окажешься, знай и помни –
греметь за тобой каждому самозванцу

и все они будут –
третий, четвёртый, любой последующий,



все они будут я.

ГЕЛЯ СКИТОВИЧ

русалка, или сказание о невидимом
граде калюсе и моей
невидимой прабабке Инне

звук печали
это звук
затопленного города

река глубока
и полна затопленных городов 

города под водой
полны печали
и река
полна печали

китеж и его светлояр
молога и ее волга
калюс и его днестр
я и моя печаль

и будет день
и будет ночь
москва утонет в москва-реке
тогда москва-река
наполнится печалью
тогда я приду к берегу москва–реки
(приходила ли прабабка хоть раз
к берегу днестра?
искала ли в водах
ее калюс?)



буду у берега москва-реки
и буду полна печали
потом нырну в москва–реку
хвост заблестит на солнце
буду петь свою странную песню
и тогда, наконец,
моя печаль будет звучать
как город
затопленный город

саша метлицкая

арина олюнина

первое

мне казалось что так должны чувствовать себя пьяные люди или нет я просто почему-то думала
что ничего не буду помнить но почему-то запомнила очень хорошо

было темно и мира как будто бы не было бессоница гомер тугие паруса ничего не осталось

я валяюсь* на левом боку(*"поваляемся?")



в 14 лет я читала статьи на викихау (с картинками)
с ответами на самые важные вопросы вселенной

1. что делать с носом?

2. как правильно дышать?

3. что делать если ты целуешь парня и его губы краснеют от твоей помады?

4. 15 лучших движений языком?

5. может быть лучше без языка?

в 17 лет я читала фрагменты влюблённой речи (без картинок)с ответами на самые важные вопросы вселеннойи вопросы были гораздо сложнее
это были самые бесполезные лайфхаки в моей жизни



немой поцелуй обретение языка

куда девается язык когда вдруг тело заполняет тебя целиком стоит комом в горле заливает рот морской водой

как вернуть себе голос я ундина я русалка
выброшенная на берег я ничего не могу (что я могу?)

дано мне тело что мне делать с ним?

язык это кожа я трусь своей речью о другого
язык это кожа я трусь своей речью о другого
язык это кожа я трусь своей речью о другого

это не страшно

просто

это как будто бы выключили свет

я говорю

можно включить свет?

я протягиваю руку и что-то роняю
я включаю свет - чтобы услышать свой голос чтобы посмотреть на свои руки чтобы зрение синхронизи-ровалось с пальцами чтобы можно было поверить
в свою реальность в свою смелость (впервые?)в
мягкие губы

дом стоит свет горит
мы как два домовенка лохматые сонные некрасивые смешные

это совсем не похоже на то что было в голове в
темноте в пустоте в закрытых глазах в тугих
парусах и в волнах с перехлёстом где мир
схлопнулся до одной точечки острия барочного
конуса

это похоже на старую чистенькую квартиру
с миллионом шкафчиков из икеи с кружками
с потрескавшейся эмалью с иконами на тумбочках
с не очень свежим* бельем в полосочку на большой родительской кровати

(*давай попробуем посчитать в голове, сколько ещё человек тут спало? - и снова темнота)

наверное поэтому в кино всегда закрывают глаза*?

(*видеть сад и видеть  оконное стекло - это две несо-вместимые  операции:  они исключают  друг  друга и требуют различной зрительной аккомодации.)

ощущение поверхности - я дышу в стекло
прижимаюсь к нему губами и рисую на нём кружок

я смотрю вперёд и поезд проносится мимо

не решаюсь

шаг вперед

платформа девять и три четверти закрылась и я со всей силы врезаюсь лбом в красный кирпич

набоков что-то говорил про то что анна каренина
на самом деле прыгнула не под паровоз но я не могу вспомнить

ритмичный стук в окно плоскость проваливается
дыра осколки ощущение глубины открытие
перспективы троица мазаччо санта мария новелла флоренция 1427-1428

камера обскура

кстати надеюсь всё закончится не как в том романе
натянутые ниточки скольжение вбок кончик языка совершает путь в три шажка в бок рука в бок бок смешное слово фрекен бок у меня не бок у меня
талия холм осиная гора вокруг скольжение вертиго кружение совсем близко чуть выше чуть ниже  пограничники
посылают сигналы в мозг незаконное пересечение границ

угроза национальной безопасности или

мечты об эмиграции?

меня не спрашивают, но я дышу и говорю

нет*

(*балуюсь - проверяю новую функцию - активное несогласие - работает отлично - приятно)

ты отвечаешь - "я понимаю"
но ты не понимаешь - ведь даже я не понимаю
тема сочинения
что я люблю и чего я не люблю
в школе и дома
что я хочу и чего я не хочу
мои рассказы
— они все про это
опять двойка
мы засыпаем как две буквы на простынях

я лежу дома и хочу вспомнить
но вижу только темноту и слышу шорох волн
я ложусь на тот же самый
левый бок
и только так
кажется

я могу почувствовать призрачную руку легкую невесомую скользящую простое движение запах
моря
дыхание рабов на римской галере вбок чуть ниже
чуть выше пересечение границы карфаген будет уничтожен

хочется сказать тебе "да"

я переворачиваюсь на правый бок, я засыпаю себя солью, я засыпаю

и всё исчезает

море витийствует       

ТОНЯ БЕЛУГИНА

biography

We live with each other.

We were born together. Ever since, someone has been laying claim to us. We are guided, replaced, demonstrated, passed from hand to hand, loved, abused, feeded.

They said we were not okay. The redness isn't just redness, it's allergies.  Breathing isn't just breathing, it's bronchial asthma.  We started walking too late and talking too early. My body is different from other bodies: too weak, too sensitive. Then they told us I should control my body, my body should not control me. I should train my body: dancing, tennis, swimming pool. We let ourselves go.
They say I do not control my body, my body controls me.

We are too boyish. We do not walk like girls. Girls do not climb trees, their bodies do not have bruises. Why am
I a girl? How have I become a girl? “It’s a girl!” they said, now perform like one. They have chosen for me, God has chosen for me, nature has chosen for me. To be born a girl is not enough, now we should learn to be a girl, behave like a girl, look like a girl, keep silent like a girl.

We are in pain. We have the wrong urine color and wrong blood chemistry. Our kidneys are screwed up. We are taken to a hospital for two weeks once and once again.
If we were brought a day later, we would be dead. They say my body gets better but I feel worse. I am too sensitive,
too emotional. My body feels bad, we are losing eyesight. Hysterical blindness. The stomach lining is inflamed.

Are we under stress? Is it because of the separation?
Where are cuts from? Why
do you harm your body? It should be
reported. Stop. This is not just sadness,
this is diagnosis. Cover cuts. It is not
normal. Nobody should know. My body
has changed, my brain does not operate
normally. Take the pills to be normal.
I am not normal. We have a disease.
Live with this. Take yourselves into your
hands or you will always be on drugs. You
will always be on drugs. I am not normal
without drugs, I am not normal because I
am on drugs.

We starve. My body is not fat anymore.
Now my body is too thin. They look at
me another way. Now they see the
women in me. They look at me another
way. Now my body looks sickly. They
say it will be one more diagnosis. Eat. I
am afraid my body will be fat again. My
body stopped menstruating. It should. It
hurts every month. I can barely stand. It is okay. Endure. It should. It is a price.

My body is not just my body, it is the
body of a future mother.

My body is for reproduction. My uterus is not mine. It is a place of political struggle. The uterus is not for me, it
is for the state, for the family, for a future husband. The uterus is not mine, it is public. It is a religious space, a pharmaceutical one. My body is not mine. My body is the container for the uterus. It belongs to the future child with a uterus or without it. It belongs to the future husband. To the family. To the state. My body is not mine, it is public.
It is a religious space, a pharmaceutical one. It is a place of political struggle.

ксения ройт

февраль — май 2022

когда я пишу тебе сообщение
на десятый день войны,
развязанной моей страной
и убившей на данный момент
351* мирного жителя,

*по официальным данным

войны,
проколовшей нас,
как иголка шарик,
ошметки разлетелись
по комнате —
это эхо события,
до которого нам не дотянуться,

так вот когда в это бессловесное
слезное время я пишу тебе
сообщение,
боль становится исчисляемой,
и я могу с ее помощью
нащупать границы тела.

это не дает мне сил,
но добавляет смелости
смотреть на небо
и видеть там
тучу,
указывающую на меня.

смотрю на
подаренные мной
амулеты
на твой шее
и чувствую зарождение
новой жизни —

тогда я понимаю
женщин, 
не прерывающих беременность
в первые дни войны.

если закроешь глаза и увидишь поле — 
значит война ещё не окончена.
школьники падают на асфальт цветущей
липой,
слушают про толстого на турнике,
усваивают мысли о
всесокрушающей силе,
пока мы держимся за руки
у загона с одинокой лошадью,
последним скакуном
неподкованного,
сладкого и слегка влажного,
как облизанный сахар,
мира,

того самого, где колеса становились дорогой,
другие —
вагоном метро,
волосы — снегом,
и запахи носились повсюду.

есть две точки
маленькие черные точки
путь между ними пролегает
через подорванные рельсы
горящий военкомат
кресты в клумбах
некоторые сделаны из веточек
видела один из мольберта

прерывистое дыхание
каждый день читаешь про геноцид
в школе учили читать на скорость
мы соревновались у кого больше букв в
минуту
и смыслы разлетались по классам
вмазываясь в оконные рамы

научи меня делать
самодельные
взрывающиеся устройства
из своей почерневшей крови
и теплой слюны

в переводе меняю
«боевик» на «вооруженный активист»
и вглядываюсь в двадцатилетнее лицо на
смазанном фото
как он бросил свой первый камень
и куда он прилетел

свидетель видит катастрофу
или кричит горько
но никогда не смотрит на себя
без зеркала

куда спрятать память
про холодное предвоенное
море
когда вокруг
пахнет весной и кашей
пахнет весной и кашей

снег
редкий острый сыпучий
гробики для травы
работни_цы коммунальных служб с
гордо задранными лопатами
такие у них транспаранты
такие у нас представления о
деколониальном мире

все идентичности
как школьник на остановке
заброшены и немного
с синими пальцами
«не поддавайся перепрошивке»
нет такой иголки
которая удержит края
арахна твоя спячка
непрекратима

Драгомощенко из Винницы
пишет апрель смывал гарь и следы
и любовь
короче —
обладал такой агентностью,
что зима отступала

наша онтологическая ситуация
такова
что нас
им
занесло

н.к.

дві палиці сплетаються
хрест лагідно обгорнений мотузкою
мотузка тягнеться до шиїі
вдоху ворогу не залишає

пред ним нависає дзеркала морок
очі вирвані не бачуть
що тіло його, думки його
це ворог головний
метелика крила пилають
дим йде кучерявим стовпом

пепел колючий режет
маслянистая гарь вместо крови
лимфома колышет качели
обугленные старики дети женщины
учителя почтальоны госслужащие
мотузка сплітає їх руки
мотузка сплітає їх
мотузка сплітає
мотузка

женя милюкос

томленцы,
четвертое-пятое мая
двадцать второго года

энеида
саша сначала переведенное
потом вальжына морт
потом ксюша и утро стрелецкой казни
тоня про нотр дам
марта - мандельштам «я от жизни
смертельно устал»
паша - юлия винер
саша - бородин
егор - стишата

тема камня
тема ветра
тема одежды рубахи
тема сквозения

поэзия как пределы смысла
тексты которые сопротивляются

про создание чего-то из горя

аня фо

I am Nino Khundadze. I was born in Tbilisi, Georgia. I was totally into art from early childhood. After high school I studied at the Art Academy, received a master's degree in architecture and worked in several architectural studios for a few years. After this my life changed, transformed from an ordinary one into something totally different, full of adventures, full of stories that one might not even believe were real. Life got me back to art. There is so much I want to tell. There is so much I want to write in words and paint with colors that sometimes I think one life is not enough. So here I am, doing my best for this moment, sharing through my art.

Ninp Khundadze, Playing with light

In today's world people are suppressed and limited in so many ways. There is a lack of spaces, both in the real and virtual world, where everyone is welcome just the way they are. Where it's safe to be their true selves and express themselves without being judged. It feels like there is a mass illness of holding ourselves back and pushing forward the need of putting masks on to fit in, to be part of the society where somehow being our authentic selves mostly feels wrong and rejected.

I always feel called to push my own boundaries, to get outside of my comfort zone and create space for exploration. A safe space where people can be themselves. Where they can share and they will be heard. Where everyone's experience matters. I believe that when we let our authentic selves out and share our experiences while witnessing others, the world around us transforms into something more beautiful together with us. 

Share biggest life lessons you've learned here

I have been organizing photo walks, creative writing meetings, eye gazing and other creative events in my city, Tbilisi, and the experience has always amazed me and the participants. I had a chance to realize the 'Transparent Box' installation idea which served exactly the same purpose.

Nino Khundadze, photo

A project by Nino Khundadze that was meant to create a space for people to share their dreams, sorrow and much more. It all started with an empty transparent box and empty papers in 5 colors at Tbilisi Metro Fest. Each color had a theme to invited people to share. 257 notes captured the abstract emotional picture of those hours when the installation was in Tbilisi metro and will touch everyone's heart who will decide to read. Those notes are obvious examples of how alike we all are, while being totally unique. It shows how we all dream and suffer in the same way and how sharing holds the magic of seeing the whole picture, instead of staring at one the whole time.

@Nino Khundadze for streetgallery.io

Nino Khundadze, photo

I think 'Whispered Shouts' was a natural step after all that I have been doing here, as it breaks the boundaries of a physical space, borders, limitations and creates a space in visual reality that will hopefully make the space accessible for everyone who would like to share, despite all that stopped them before.

'Whispered Shouts' is a safe space that is made of black boxes built in a clear sequence. Each black box can be accessed by any user, but each user remains anonymous. Into this black box you can put your wishes without any censorship, expressing yourself boldly. In this way the virtual space allows you to create an anonymous safe place.

It's called Whispered Shouts  because the voices of people in their busy everyday lives are so suppressed that they are like quiet whispers, but they actually want to break free and shout.

Nino Khundadze, photo

«Пяць гадоў я жыла ўдалечыні ад дома, вучылася і працавала ў суседняй Літве. За гэты час я зразумела, што сумую па роднай Беларусі. У гэтыя апошнія шэсць месяцаў я рабіла ўсё, каб паспрабаваць пераканаць сябе застацца ў Вільні», - кажа фатографка аб сваім рашэнні вярнуцца. Вярнуўшыся дадому, яе сям'я толькі што скончыла будаўніцтва фермерскай хаты пад Пінскам. Яна сабрала свае рэчы і пераехала на ферму з надзеяй арганізаваць там свой наступны фотапраект. Як толькі я прыехала, то была зачараваная магіяй свайго новага месца. Невялікія балоты, характэрныя для ландшафту, узыходзяць да таго часу, калі гэтае месца было востравам, акружаным непраходнымі поймамі. Гэта месца, дзе нараджаюцца казкі.

@Liliya Hryn for calvertjournal.com

Nino Khundadze, photo

lc_queisser gallery

The necessity of providing basics for survival in everyday life, knowledge and experience in gallerie work gave birth to an international collaboration between German and Georgian founders of lc_queisser.

Their goal is to bring attention to the local art scene and support collaborations between local and international artists. A name that came from the middle name of one of the founder's mother, turned into a space that is located right at the heart of Tbilisi, having 5-6 shows a year, while working with 9 artists, offering residency, bookstore and an opportunity to share experience through lectures.

Tbilisilc_queisser

Open Space - center for Performing & Visual Arts

The story of the Open Space starts from 2016, where David Khorbaladze, Misha Charkviani and Ana Gurgenidze, together with actors who got together at Misha's and Dato’s workshop gave birth to an idea. Having a background in theatre and experiencing lack of space, made them decide to create one.

An open space that would welcome experimental art in it and support artists in different media to collaborate, experiment and grow. They had to walk a long way till finding space and getting it in shape to let Open Space be born, occupying the fourth floor of an old building, by turning the space into an extraordinary one. Their grand opening was very successful and led to few performances done in difficult conditions during the first cold winter. Then all the way through the pandemic, when they decided to create a residency and exhibit the works. The road to the way Open Space is, as it is today, was full of challenges and it is full of stories, but today it is a heart of experimental art and collaborations, having shows, performances and exhibitions that inspire.

Some projects:

SCDTN - South Caucasus Documental Theater Network is a four years long theatre studio, where independent artists from Armenia, Azerbaijan and Georgia research documentary theatre and use the material to create discussion spaces about social problems in their countries. There are two documentary performances in a year at open space. Besides performances the project is educational and is based on sharing experience through workshops. The goal of the network is to support documentary theatre development and cultural dialogue between Armenia, Azerbaijan and Georgia. It is financed by  Schweizerische Eidgenossenschaft.

EXODUSA - documentary performance where participants tell their true stories.
The project united around 100 people in 10 performances during one month. The project researches society and uses everyday life as a subject for the theatre. It gives space to usual people and keeps their stories as history. It is financed by  Schweizerische Eidgenossenschaft.

Open Space

How to collaborate:
Participate in open calls and invite artists for collaboration. The space also open to projects and ideas that are experimental and involve multidisciplinary and interdisciplinary approaches.

Untitled Gallery

A community center and gallery located in Isani district, Tbilisi, Georgia. Operating on the intersection of art and human rights, we host exhibits, organize workshops, film screenings, and residency programs

While it feels like everything is happening only in the centre, it has already been 4 years since a place created by three friends exists in the suburbs of Tbilisi. It gives space to issues that don't even have normal names in Georgian yet. The name of the space Untitled Gallery serves as an invitation to think again about it. It united the south caucasus under one umbrella and gave space to themes that are hardly talked about in public. Themes like: social issues, queer issues, women rights are welcome inside their walls and by curating art shows and exhibitions, they plant the seed in society that will hopefully thrive. In collaboration with artists under risk they hold a residency that supports artists in need and danger. From time to time they have open calls for projects and collaborations.

Untitled Gallery

How to collaborate:
Every project should be about social issues, especially queer and women's parts. For international artists it should be connected with the region

contacts: info@untitledtbilisi.com

Fotografia Tbilisi

Fotografia gallery is a space that has been inspired with the rich history of Georgian photography and holds a large collection of photographic works that documented Georgian history and life path. They are situated in the centre of Tbilisi keeping our past and creating space for Georgian photographers, especially female ones, who continue our rich history and create valuable art that is appreciated globally.

Conditions for collaborations be agreed with the Artist occasionally, so it’s different for each case.

Some projects:

The exhibition “Collaboration“. Guram Tsibakhashvili is one of Georgia's most important documentary and conceptual photographers. His extraordinary work spans several decades and has been published and exhibited widely. This exhibition, "Collaboration" is a cooperative venture between the author and the Fotografia gallery and in turn between the artist and his artist friends: Tinatin Kighuradze, Murman Makhatadze, and Rita Khachaturian.Together with each artist, Guram has created unique works that synthesize the creativity of all three. In addition to the creative collaboration works, the exhibition also includes documentary works of Guram alone, from the beginning of the 80s up to now.

The documentary photo exhibition of Giorgi Tsagareli. About the artist: born in Tbilisi in 1947, Giorgi Tsagareli took up documentary photography in the early 1980s and - as the decade grew in social unrest and ethnic conflict in the late years of the USSR and through its disintegration - used his lens to preserve moments from the tumultuous era.He covered events and people not only in Georgia but also in other zones of conflict in the South Caucasus, such as Nagorno-Karabakh. He also covered subjects ranging from people undergoing social reintegration to autism, and is praised as "one of Georgia’s most prized documentary photographers". His work has been shown in many personal and group exhibitions in Georgia and abroad, including exhibitions at Vienna's Fotogalerie Wien in 1999.By the late 1980's, segments of Georgian society had become frustrated with lackluster and oppressive Soviet leadership and began demanding more autonomy.

By April of 1989 these grievances led to protests in Georgia's capital, Tbilisi. Religious figures featured prominently in the protests as symbols of cultural and national unity. Tsagareli famously documented this early period of unrest before the collapse of the Soviet Union and the emergence of an independent Georgia. Thus he is most well known as a war photographer who documented the conflicts that consumed the Caucasus after the collapse of the Soviet Union. His images capture the raw emotion and everyday challenges of war and desperation. Sadly, he passed away in 2020. Fotografia is proud to honor April 9th, and the man who recorded it for future memory, with this exhibition.

Fotografia Tbilisimultidisciplinary collaborations

How to collaborate:
Conditions should be agreed with artists and photographers occasionally, contact to discuss your participation.

contacts: +995500504411

Набыць здымкі можна ў надрукаваным фармаце праз аўтарку @lili.tostay са спасылкай на платформу maramora.co:
"Агнец" (Lamb of Past)
Лічбавы друк, рама40×592019
Кошт: 570 BYN/230 USD/210 EUR

"Вой" (Barking)
Лічбавы друк, рама40×592019
Кошт: 480 BYN/192 USD/176 EUR

"Гэта хваля без хваляванняў"
Лічбавы друк, рама40×592019
Кошт: 240 BYN/96 USD/88 EUR

ці NFT фармаце па спасылцы.

#maramorauthors are locals who live in different countries of the world and share their artistic experience on the platform. To share your text or practice - please contact us via maramora.info@gmail.com